Renovatie geleiderail loont

Antoinette van Schaik-van Hoek - adviseur team Netwerk Bedrijven KetenEfficiency

De praktijkproef ‘hergebruik geleiderail’ die op initiatief van het programma Meerjarenafspraak energie-efficiency (MJA) van NL Energie en Klimaat is uitgevoerd, laat zien dat het ontzinken en renoveren van geleiderail economisch en technisch haalbaar is. En bovendien aantoonbaar energiebesparing en milieuwinst oplevert. Geleiderail kan goed hergebruikt worden, zonder aan kwaliteit in te boeten en is dus een aantrekkelijk alternatief voor het plaatsen van nieuwe rail.

De praktijkproef is uitgevoerd bij een bestaand stuk geleiderail van bijna vier kilometer op het traject Deil-Culemborg. Hiermee werd een zo reëel mogelijk beeld verkregen. Het hele proces is bij deze proef onder de loep genomen: van demontage tot en met de afzet van opnieuw verzinkte geleiderail en afval- en reststromen. Het project heeft gebruik gemaakt van de kennis en kunde van Verzinkerij van Aert BV en renovatiebedrijf Arrosso BV.

Aanleiding

Aanleiding voor de praktijkproef is het verzoek van het ministerie van VROM aan partners in de zinkketen om in een zinkpilot te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om de zinkkringloop te sluiten. En daarmee de milieudruk van zink in de afvalfase te verminderen. Dit verzoek komt vanuit het VROM-project ‘Naar een ketenaanpak in het afvalbeleid’ dat diende als input voor het nieuwe Landelijk Afvalbeheerplan (LAP).

De ketenpartners in de zinkpilot beschouwen het ontzinken en renoveren van vormgegeven producten zoals geleiderail, balkonhekken, steigermateriaal en stallenbouw als meest kansrijk voor zink- en energiebesparing. Het gaat hierbij om het ontzinken van gebruikt vormgegeven materiaal dat na het opnieuw verzinken en een eventuele nabewerking weer opnieuw kan worden gebruikt in dezelfde toepassing. De aandacht is gericht op geleiderails, omdat dit product een goed afgebakende keten kent.

Cradle to cradle

De insteek van het onderzoek is dat de gerenoveerde materialen het kwaliteitsniveau moeten halen van materiaal dat voor de eerste keer is verzinkt. Dit op basis op het Cradle to Cradle (C2C)-principe van Michael Braungart en William McDonough. Het centrale idee van C2C is dat alle gebruikte materialen na hun eerste leven, een nieuwe gelijkwaardige of zelfs hoogwaardigere toepassing krijgen in hun tweede leven. Zonder kwaliteitsverlies en zonder restproducten.

Technisch haalbaar

Uit de praktijkproef komt naar voren dat de renovatie van geleiderail technisch en economisch haalbaar is. Besparingen op productkosten voor een kilometer aan rail zijn voor de aannemer ongeveer 40 procent ten opzichte van nieuw geproduceerde geleiderail. Dat is uiteraard afhankelijk van de schommelingen in de grondstofprijzen. De prijs van het gerenoveerde materiaal ligt onder de nieuwprijs. Bovendien kan de geleiderail goed worden hergebruikt, zonder kwaliteitsverlies. Dat is belangrijk voor bijvoorbeeld Rijkswaterstaat dat als producteis heeft dat het ‘renomateriaal’ als nieuw moet zijn.

Forse energiebesparing

Door renovatie is er bovendien aanzienlijke energie en milieuwinst te behalen. De milieuwinst komt neer op 542 ton zink per jaar, die niet geproduceerd hoeft te worden omdat het terug in de zinkketen wordt gebracht. Bij een jaarlijkse vervanging van 360 km geleiderail kan door renovatie een besparing worden gerealiseerd van 150 tot 250 km geleiderail. Zo’n 42 procent tot maximaal 70 procent is direct herbruikbaar materiaal. Dat betekent een gigantische energiebesparing door het voorkomen van omsmelten van staal, productie van vormgeven materiaal, zinkproductie en transport. Vergeleken met de huidige werkwijze vertegenwoordigt dit een energiebesparing van 200 tot 325 TJ per jaar, gelijk aan het gebruik van 2400 tot 3900 huishoudens per jaar. Naast energiebesparing wordt tevens de CO2-uitstoot verlaagd met circa 9.500 tot 16.000 ton door besparing op productie van primair staal. Dat is een opnamecapaciteit van 2.000 tot 3.000 voetbalvelden bos.

Mindset

De praktijkproef is een eerste stap om over te stappen naar een andere werkwijze voor het onderhoud van geleiderail. 'Vaak wordt de verouderde rail door de desbetreffende aannemer gedemonteerd en weggegooid en vervangen door een nieuwe. De aannemer kan met de proef in zijn achterhoofd met een andere blik naar het materiaal kijken en kwalificeren als herbruikbaar materiaal. Opnieuw verzinken is goedkoper en draagt bij aan het groene imago van een bedrijf en van de wegen-infrastructuur', aldus Antoinette van Schaik, projectleider vanuit NL Energie en Klimaat, onderdeel van Agentschap NL.

MJA ziet kansen

Het MJA-programma van NL Energie en Klimaat, onderdeel van Agentschap NL zag de potentiële energiebesparing van het grootschalig renoveren en heeft daarom het initiatief genomen de praktijkproef uit te laten voeren. De meerjarenafspraken energie-efficiency zijn overeenkomsten tussen de overheid en bedrijven en industrie, zoals bijvoorbeeld de oppervlaktebehandelende industrie, over het effectiever en efficiënter inzetten van energie. NL Energie en Klimaat heeft een coördinerende functie vervuld en contacten gelegd tussen de verschillende ketenpartners. De praktijkproef die door inspanningen van het MJA-programma van de grond is gekomen laat zien dat hergebruik van geleiderail een doeltreffende maatregel is die tot energiebesparing kan leiden.

Duurzaam inkopen

Hergebruikt geleiderail past volgens NL Klimaat en Energie ook uitstekend in de ambitie van de Rijksoverheid om bij 100 procent van haar inkopen duurzaamheid mee te nemen. Hergebruik van geleiderail is een goed middel om deze ambitie invulling te geven. Daarnaast heeft het onderzoek een blauwdruk opgeleverd voor andere vormgegeven verzinkte producten als straatmeubilair bijvoorbeeld lantaarnpalen. 

Toekomst

Het is op termijn de bedoeling dat alle geleiderail die vrijkomt van de Nederlandse wegen via een vastgelegde procedure verwijderd, getransporteerd, gecontroleerd en gewaarmerkt wordt. Het wordt bekeken of normering of certificering van het renovatieproces zinvol is. Geleiderail die geschikt is om te worden ontzinkt en opnieuw te worden verzinkt zal opnieuw als herkenbare renovatiegeleiderail worden weggezet in de markt, met als kwaliteitskenmerk nieuw.

Meer informatie

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Antoinette van Schaik

 
Auteur: Joske van Lith