Registratie reiziger wordt steeds individueler

Camera's voor kentekenregistratie boven de snelweg. En een OV-chipkaart waarbij NS individuele reisgegevens wil registreren. Wat is het verschil en wat kan uit privacyoogpunt nog wel en niet door de beugel? Doel en middel zijn belangrijke criteria. Plus de vraag of de consument om toestemming is gevraagd, vindt het College Bescherming Persoonsgegevens.

Gaat het 'alleen maar' om direct marketing, dan staat op basis van de Wet bescherming persoonsgegevens het licht al gauw op al rood. Zeker als geen sprake is van voorafgaande toestemming. Draait het 'louter' om verkeerskundig onderzoek, dan zijn de marges ruimer, vertelt CBP-woordvoerder Gert-Onne van de Klashorst.
Digitalisering maakt inwinning en bewerking van individuele gedragsgegevens steeds makkelijker, ook op het vlak van verkeer en vervoer. 'We bewegen ons in steeds meer systemen en laten daar sporen na. Daarbij kan informatie over individueel gedrag worden vastgelegd, gemonitord en gekoppeld', bevestigt Van de Klashorst.
Het CPB onderzoekt momenteel het gebruik van de OV-chipkaart bij de Amsterdamse metro. In afwachting daarvan is een vergelijkbare proef in Rotterdam drie maanden uitgesteld. 'Onze zorg is welke gegevens voor welk doel hoe lang bewaard worden', aldus Van de Klashorst.
De OV-chipkaart en gegevensgebruik zijn twistappel tussen NS en CBP. Het spoorbedrijf wil op basis van geregistreerde individuele reisbewegingen, persoonsgebonden diensten en aanbiedingen kunnen doen. 'Dan is sprake van direct marketing', typeert Van de Klashorst. Op zichzelf niet per se uit den boze, maar in dit geval wringt de schoen bij het feit dat individuele reizigers niet vooraf om instemming wordt gevraagd. NS vreest daarvoor te veel omslag en gegevensuitval. Toch is die toestemming volgens de woordvoerder een essentieel, wettelijk vereiste. Naast instemming is 'noodzakelijkheid' bij informatie-inwinning en -bewerking een belangrijk criterium.
In het kader van groot onderhoud aan de A9 tussen Velsen en Holendrecht registreert Rijkswaterstaat met twee camera's kentekens. 'Voor verkeerskundig onderzoek', wordt beklemtoond. Zolang het daarbij blijft, is er geen probleem, meent het CBP, omdat hiervoor uitdrukkelijk een juridische basis bestaat. 'Maar ligt het accent op persoonlijke benadering en het individueel voorschotelen van reisalternatieven, zoals het aanvankelijk werd gepresenteerd, dan wordt het anders', voegt hij toe.
Hoe zit het met het systeem van kilometerbeprijzing als straks de automobilist fiscaal wordt afgerekend op onder meer de 'waar' en 'wanneer' gereden autokilometers? Een CBP-advies is er nog niet. Dat kan pas als de systeemkenmerken en -opzet voldoende zijn uitgekristalliseerd. Feit is dat voor een dergelijk systeem de gegevensinwinning op individueel niveau plaatsheeft. Van de Klashorst wijst er op dat het dan gaat om registratie van voertuig- en niet van persoonsbewegingen. Criterium is onder meer de 'noodzakelijkheid van de gegevensverzameling'. Worden gegevens geaggregeerd tot het niveau dat iemand in een jaar zoveel kilometer op de snelweg en zoveel kilometer in de spits heeft gereden (dat wil zeggen: zonder nadere verbijzondering), dan hoeft de persoonlijke levenssfeer niet zozeer in het geding te zijn.