Quick scan levert gemeente Hoorn missende fietsverbindingen op

De gemeente Hoorn wil fietsen stimuleren. Om de fietsroutes in de gemeente uit te breiden en te verbeteren, liet zij een quick scan uitvoeren. Dit onderzoek leverde dertien nieuwe, missende fietsverbindingen in het fietsnetwerk op.

In Hoorn wordt veel gefietst. Daarom zet de gemeente in op uitbreiding en verbetering van het fietsnetwerk en het verder stimuleren van fietsen. De Westfriese gemeente telt dik 75.000 inwoners en zal de komende jaren naar verwachting met nog eens 10 procent groeien. Mede omdat er veel gebouwd gaat worden rondom het stationsgebied in Hoorn. Daar komt wellicht minder plek voor de auto. Om de historische stad goed bereikbaar en leefbaar te houden zet de gemeente in op de fiets. “Ons doel is om de fiets de meest vanzelfsprekende vorm van vervoer te laten zijn in Hoorn”, zegt verkeerskundige Boy Boukens.

Actieplan Fiets

Boukens werkt aan een nieuwe fietsnota, die in maart 2024 voor besluit wordt voorgelegd aan de gemeenteraad. In het ‘Actieplan Fiets’ zet de gemeente uiteen wat er nodig is om de leefbaarheid, aantrekkelijkheid en verkeersveiligheid van de stad te verbeteren door te investeren in de fiets. “Het actieplan is erop gericht om het fietsen fijner te maken. Door het onderzoek naar nieuwe schakels als toevoeging aan het huidige fietsnetwerk, willen we inwoners verleiden om nog meer te gaan fietsen. Hoe beter het fietsnetwerk erbij ligt en hoe meer fijne en veilige routes er zijn, des te eerder bewoners van Hoorn bereid zijn om de fiets te pakken”, stelt Boukens.

Snelle scan

De gemeente Hoorn vroeg DTV Consultants om een ‘quick scan’ uit te voeren. Een eerste analyse van het Hoornse fietsnetwerk, waarbij dertien potentiële schakels speciale aandacht kregen. “We wilden weten wat de fietspotentie is voor deze fietsverbindingen en welke reistijdwinsten er mogelijk zijn”, zegt Boukens. Als adviseur verkeersarchitectuur was Pleun Smits namens DTV Consultants betrokken bij het project. Hij legt uit hoe zijn team te werk ging. “We zijn op de fiets gestapt en gewoon eens met Boy en zijn collega’s door Hoorn gaan fietsen. Zo krijg je al een goede indicatie van wat er speelt en wat er mogelijk is. Dat is ook precies het idee van een quick scan. Het is een laagdrempelige en betaalbare eerste verkenning. Maar wel een zeer waardevolle.” Zo geeft Boukens aan dat op basis van de eerste verkenning en bevindingen, het onderzoek met een paar extra schakels is uitgebreid. “Als je eenmaal weet wat voor soort verbindingen in de quick scan goed scoren, dan leer je welke schakels er mogelijk nog meer geschikt zijn.”

Menukaart

Met de dertien schakels in kaart ging Smits over op een kosten- en batenanalyse. “Je geeft dan een globaal inzicht in hoe je elke schakel kunt optimaliseren, wat dat oplevert en hoeveel dat ongeveer kost. Zo weet je ook welke van de schakels je uitlicht en aanpakt.” Voor het inschatten van de benodigde investeringen is vervolgens in de quick scan gebruik gemaakt van de ‘menukaart investeringsimpuls verkeersveiligheid’ van het SPV, het Strategisch Plan Verkeersveiligheid. “Je krijgt met deze menukaart bijvoorbeeld een idee wat de aanlegkosten zijn van een fietspad van 3,5 meter breed, een fietstunnel of fietsbrug. Het geeft een mooie indicatie of een plan betaalbaar is, of buiten het budget valt.” Volgens Boukens was dat precies waar de gemeente Hoorn naar op zoek was. “Je wilt de gemeenteraad een globaal beeld geven van waar het realistisch en van toegevoegde waarde is, om te investeren in nieuwe fietsverbindingen. Heb je eenmaal groen licht, dan kun je verder onderzoek doen.”

Reistijdwinst en potentie

De onderzoeker keek ook naar de reistijdwinst per schakel. “Aan beide kanten van de schakel hebben we drie uiteen liggende punten bepaald. Daarna kijk je wat de reistijd tussen die punten is. Ook bereken je de reistijd mét of zonder die schakel. Op basis van reistijdverschillen bepaal je een gemiddelde reistijdwinst. Een ander onderdeel van de quick scan is een analyse van de fietspotentie. “Samen met ons Team Data & Development hebben wij een methode ontwikkeld om de potentie in te schatten,” licht Smits toe.

“In onze GIS-applicatie voegen wij alle schakels toe aan het netwerk. Zo worden alle routes tussen de verschillende wijken van de stad bepaald. De kortste routes worden uitgelicht, rekening houdend met het aantal inwoners per buurt en de stedelijkheidsgraad. Vervolgens zijn we gaan kijken welke fietsbewegingen over welke schakels gaan. Op die manier brengen we in beeld welke verplaatsingen er zijn tussen buurten, als we de aanpassingen in de schakels realiseren. Ofwel: hoeveel mensen gaan er mogelijk fietsen. En zo heb je je potentie-inschatting.” Door de gemiddelde reistijdwinst te combineren met de potentie, wordt duidelijk welke schakels in het fietsnetwerk het meest interessant zijn om aan te leggen.

Hands-on advies

De analyse resulteerde in het rapport ‘Ontbrekende schakels Fietsnetwerk Hoorn. Quick scan over kosten en baten’. Het rapport is allesbehalve lijvig, maar juist een hands-on advies waarmee de gemeente verder aan de slag kan. Smits: “Het rapport laat dus onder meer aan de hand van foto’s en plattegronden, per schakel zien wat de situatie nu is, wat er mogelijk is én wat het grofweg kost. Kort en krachtig. De opties zijn onderbouwd met cijfers, maar er zit ook de nodige expert judgement in. Wij zoomen dan even uit op de cijfers en kijken met een praktische bril op naar de schakel in het fietsnetwerk. Zo is de Hoornse Westerblokker recent gereconstrueerd tot fietsstraat, en dan is het minder logisch om parallel daaraan een nieuwe fietsschakel aan te leggen.”

Ideaal startpunt

Boy Boukens is blij met de resultaten uit de quick scan. “Het geeft zeer bruikbare informatie om ons Actieplan Fiets mee te onderbouwen. Het is niet eenvoudig om op een kaartje in te tekenen welke locaties in het fietsnetwerk kansrijk zijn. Je hebt dan toch meer onderzoek nodig. We wilden er in het voortraject niet te veel tijd aan besteden, maar toch waardevolle inzichten krijgen. Deze quick scan was daarvoor ideaal.”

Meer informatie

Voor meer informatie over de quick scan: Maartje Zijlmans, m.zijlmans@dtvconsultants.nl

Meer lezen uit Verkeerskunde? Neem een abonnement!