Pijlen zeggen weggebruikers meer dan woorden

Pijlen zeggen meer dan woorden. Tenminste, als het gaat om de aanduiding van alternatieve routes bij snelwegfiles. Dat is de uitkomst van een vergelijkende studie van twee onderzoekers van de ’Bundeswehr’-universiteit in München.

Met de toenemende verkeersdruk op de Duitse Autobahnen is de tijdige vermelding van alternatieve, vrije routes essentieel. Het verder 'opstropen' van files wordt daarmee vermeden en automobilisten kunnen via bijvoorbeeld het onderliggend wegennet hun weg ongestoord vervolgen. Essentieel is dat weggebruikers alternatieve routesuggesties à la minute begrijpen. Zestig proefpersonen kregen in een testsituatie 21 filewaarschuwingen voorgeschoteld, in het ene geval door middel van DRIP-achtige portaalborden met alternatieve routesuggesties, in het andere geval door middel van portaalborden waarop dezelfde informatie werd ondersteund door middel van pijlen. In het laatste geval scoorden de proefpersonen significant beter en kozen ze vaker de gewenste alternatieve rijrichting. In de studie werden ook de oogbewegingen geregistreerd. Vastgesteld werd dat bij pijlborden de bijbehorende tekst plus pijl in één oogopslag werden 'gevangen', terwijl bij borden met uitsluitend tekst veel nadrukkelijker sprake was van 'lezen'. De onderzoekers concludeerden ook dat weggebruikers die met een hen ter plekke onbekende of veel minder bekende situatie werden geconfronteerd, sneller tot een juiste beslissing kwamen. Pijlen op de borden zijn voor onbekenden daarmee van groter nut dan louter tekst.
De economische-maatschappelijke kosten van congestie rijzen in de Bondsrepubliek de pan uit. Afhankelijk van de gekozen definities variëren de schattingen van slechts 200 miljoen euro (een verkenning uit 2000) tot niet minder dan 100 miljard euro in 2004. Ruimtelijk, ecologisch en politiek zijn de mogelijkheden voor verdere uitbreiding van het wegennet echter zeer beperkt. Van route-informatie via navigatiesystemen aan boord, hebben de onderzoekers vooralsnog geen hoge verwachtingen. Niet alleen omdat nog lang niet iedereen dergelijke navigatiesystemen in de auto heeft, maar ook omdat veel buitenlandse weggebruikers (nog) niet beschikken over de vereiste digitale kaart van het Duitse wegennet. Radioverkeersinformatie kan weggebruikers wel helpen files te omzeilen, maar hier hebben automobilisten te kampen met een overdaad aan informatie die bovendien lang niet altijd actueel is. Route-informatie langs, maar - in verband met het vele vrachtverkeer - liever nog boven de weg, biedt vele voordelen, betogen de onderzoekers. Alle automobilisten worden ermee bereikt en bovendien wordt deze informatievorm op 'maat' toegediend, dat wil zeggen: alleen dáár waar er behoefte aan is. De onderzoekers zien het eerst en vooral als een publiekrechtelijke verantwoordelijkheid om door middel van goed aangegeven routealternatieven de verkeersstromen in juiste banen te blijven leiden. Dat geldt des te meer bij grootschalige evenementen zoals de Weltjugendtag in Keulen van vorig jaar en het aanstaande Wereldkampioenschap voetbal in de

Bondsrepubliek.
Aan een bespiegeling van welk doorstromingseffect hun 'pijl'-adviezen kunnen hebben, wagen de onderzoekers van de Münchense universiteit zich overigens niet. Zij concentreerden zich op de 'waarnemingspsychologische' kant van de zaak. Wel zijn hun onderzoeksresultaten inmiddels vertaald in richtlijnen voor vormgeving van dynamische wegwijzers met geïntegreerde file-informatie.