PBL: Meer thuiswerken heeft blijvend effect op filedruk

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft onderzoek gedaan naar de langetermijneffecten van thuiswerken. De coronapandemie heeft thuiswerken een behoorlijke stimulans gegeven. Het PBL verwacht dat thuiswerken ook op de langere termijn zal leiden tot minder files, vooral in de spits. Het woon-werkverkeer belast namelijk vooral de spitsuren, en een geringe daling van het verkeer tijdens de spitsuren heeft al een groot effect op de congestie. 

Het PBL constateert tegelijkertijd dat geplande toekomstige investeringen in het mobiliteitssysteem wellicht heroverwogen moeten worden. Deze investeringen zijn doorgaans gebaseerd op verwachte groei; als die groei anders uitpakt dan verwacht of er zelfs sprake is van krimp, dan liggen andere overwegingen voor de hand. De woning- en kantorenmarkt is vrijwel niet veranderd door de toename van het thuiswerken. 

Aantal verplaatsingen blijft gelijk

Het totale aantal verplaatsingen blijft voor- en na corona hetzelfde, volgens de onderzoekers. Dat komt omdat mensen die thuiswerken meer verplaatsingen maken met een ander reismotief, zoals naar de winkel, op visite of overige reisdoelen. Dit compenseert voor een deel de daling van het aantal woon-werk-kilometers. Deze nieuwe verplaatsingen vinden echter vooral búiten de spits plaats. Ook het nog wel bestaande woonwerkverkeer kan er anders uit zien dankzij het thuiswerken; een werknemer heeft een grote vrijheid om te kiezen wanneer hij of zij naar kantoor gaat. Een werknemer zou bijvoorbeeld 's ochtends thuis kunnen werken, en 's middags op kantoor, of andersom. 

Toegenomen flexibiliteit

“De toegenomen flexibiliteit zorgt ervoor dat de piekbelasting van het wegennet en het openbaar vervoer afneemt, waardoor beleidsmakers zich moeten afvragen of geplande uitbreidingen van snelwegen of treinverbindingen wel nodig blijven”, stelt hoofdonderzoeker Edwin Buitelaar. “Om de voordelen van het toegenomen thuiswerken vast te houden, is snel handelen door de overheid geboden. Afspraken met werkgevers en werknemers in andere sectoren kunnen thuiswerken een volwaardige status geven in de werkcultuur. Mensen kunnen nieuwe praktijken dan vasthouden.”

Geen effect op de woningmarkt

Andere verwachte effecten blijven vooralsnog uit. Zo heeft het thuiswerken vrijwel geen effect op de woningmarkt. Er is een kleine trek uit de stad gaande en het verschil tussen huizenprijzen in de Randstad en elders wordt kleiner, maar er is geen sprake van een aantoonbare relatie tussen deze ontwikkeling en de coronapandemie. De ontwikkelingen in deze patronen waren al gaande voor het uitbreken van de pandemie en worden vooral veroorzaakt door de woningcrisis, niet door de gezondheidscrisis. 

De onderzoekers verwachten dat er ook geen meetbaar effect is op de hoeveelheid kantoorruimte. Wel verandert de functie van kantoor, er komt meer behoefte aan overlegruimten en minder aan kantoortuinen en open werkplekken.

Download hier het hele rapport 'Thuiswerken en de gevolgen voor wonen, werken en mobiliteit' (PBL).