Passeerhavens goede remedie voor landbouwverkeer

'On the road again'. De terugkeer van landbouwverkeer vanuit dorpskommen en -straten naar de buitenweg is de provincie Gelderland goed bevallen. Tenminste, in Doesburg en Zelhem, waar een aanvankelijke 'geslotenverklaring' van provinciale wegen voor agrarisch verkeer werd herroepen terwille van grotere leefbaarheid in de dorpskommen zelf. Ongevallen deden zich in de nieuwe situatie niet voor.

Tijdens de één jaar durende proef op randwegen rond beide plaatsen, kregen landbouwvoertuigen weer de kans gebruik te maken van stukjes provinciale weg met de normale snelheidslimiet van 80 km/uur. Parkeer- en passeerhavens werden daarbij aangelegd om het 'opstropen' van achteropkomend verkeer en het aantal ongewenste inhaalmanoeuvres te verminderen.
De proef is na evaluatie door bureau Royal Haskoning inmiddels tot blijvertje verklaard. Wel heeft de provincie op basis van de evaluatie besloten tot verlenging van de zogenoemde passeerhavens rond Zelhem, zodanig dat landbouwvoertuigen hier zonder noemenswaardig oponthoud gebruik van kunnen maken. Overigens werd van de Zelhemse passeerhavens (veelal aangelegd in de directe nabijheid van rotondes en exclusief bedoeld voor landbouwverkeer) méér gebruik gemaakt dan van de 'openbare' Doesburgse parkeerhavens die veel meer werden genegeerd. Opvallend, omdat de provinciale weg ter plaatse ongeveer twee keer zo druk is als die in Zelhem (rond de 6000 tegen een kleine 3000 motorvoertuigen per etmaal).
Ondanks een geslotenverklaring van de kom bleven veel agrariërs in Doesburg gebruikmaken van de route dwars door het dorp. De provincie wacht nu af of hier toepassing van de (vooralsnog niet verplichte) passeerhavens à la Zelhem uitkomst biedt.
Algemene regels waar landbouwverkeer wel of juist niet op gebiedsontsluitingswegen kunnen worden toegelaten, ontbreken. Volgens Royal Haskoning is pas sprake van overlastsituaties bij uurintensiteiten van 500 motorvoertuigen of meer. In Groningen wordt landbouwverkeer alleen op de hoofdrijbaan toegelaten als een parallelweg ontbreekt. Friesland past passeerstroken toe bij etmaalintensiteiten tussen de 2000 en 5000 mvtg/uur. In Limburg is sprake van passeerhavens waar landbouwers verplicht gebruik van moeten maken.
Eventuele toelating van landbouwverkeer op hoofdrijbanen - al dan niet met passeerhavens - blijft in Gelderland een kwestie die van geval tot geval moet worden beoordeeld. Wel heeft men hiervoor een zogenaamd 'afwegingskader' vastgesteld (zie Verkeerskunde 9/2004).
Projectmanager openbare ruimte en infrastructuur Jan Knol van het CROW noemt Friesland en Gelderland als koplopers om goede ideeën te ontwikkelen voor eventuele toelating van landbouwverkeer op gebiedsontsluitingswegen. Passeerhavens zijn volgens hem een goede remedie. Rode lijn is en blijft evenwel dat landbouwverkeer eigenlijk thuishoort op erftoegangswegen. In de praktijk ontbreken daarvoor echter vaak de verbindende schakels.
Eind vorig jaar wijdde het CROW een publicatie aan het onderwerp, waarmee volgens Knol wegbeheerders worstelen. Nadrukkelijk gaat het hier om een 'handreiking'. Wegbeheerders dienen een gebiedsgerichte oplossing te zoeken, met oog voor de totale 'bloedsomloop' van het verkeer in het gebied. Belangrijk is zijns inziens wel dat gemeenten en provincies meer over elkaars schouder kijken en van elkaar leren. Uiteindelijk moet dat tot wat meer uniformiteit leiden, aldus Knol.