Paadjes van verlangen

Twee middelbare scholieren, Daan de Graaf en Jordi van Ditmar berekenden de ideale kromme van olifantenpaadjes, de eigengereide afsnijdingen van voetgangers. Net als automobilisten op de snelweg zetten voetgangers voorzichtig de bocht in.

‘Desire Lines’ noemen de scholieren hun werkstuk, omdat ze vinden dat de Engelse benaming voor olifantenpaadjes beter het doel aangeeft van de paadjes, ‘ze vervullen een verlangen van de mens’. Iedereen kent het fenomeen: afsnijdingen door het gras, meestal van voetgangers of fietsers, waardoor een paadje is ontstaan. Maarten ’t Hart schreef er over en fotograaf Jan-Dirk van der Burg maakte een fotoboek over het onderwerp. Er zijn vele soorten en maten olifantenpaadjes maar de scholieren bogen zich over een speciale: de afsnijding van de rechte hoek. Ze constateerden dat deze afsnijding nooit een volmaakte rechte lijn is. Olifantenpaadjes hebben een eigen karakteristieke kromming. De jongens zochten naar de wiskundige figuur die het beste paste en kwamen uit bij de clothoïde; de kromming die wordt gebruikt in snelweg- en spoorwegontwerp. Deze kromming, ook te zien in het begin van de looping van de achtbaan, zet voorzichtig de bocht in, waardoor de automobilist nooit een zwieper aan zijn stuur hoeft te geven. Die theorie onderzochten de jongens vervolgens in de praktijk. Daarvoor observeerden ze een grasveld op het schoolterrein. Helaas zagen ze de clothoïde niet in de werkelijkheid verschijnen. Daan de Graaf: ‘Er bleken teveel mogelijkheden te zijn om het grasveld over te steken. Jammer, maar ook wel weer een bevestiging dat je het ontstaan van dergelijke paadjes niet overal kunt voorspellen.’

De jongens spraken voor hun werkstuk met Ton Hendriks, verkeerskundige van de ANWB en ooit afgestudeerd op het onderwerp olifantenpaadjes. Hij noemt het werkstuk ‘fantastisch’. ‘Het geeft een wezenlijke bijdrage aan de wetenschap over voetgangersstromen. Ik denk dat stedenbouwkundigen en verkeerskundigen hier van kunnen profiteren. Het blijkt dat voetgangers kiezen voor een comfortabele routing, de bocht van de voetganger komt overeen met die van de automobilist, blijkbaar zit er iets fundamenteel menselijks in die kromming.’ Dat het praktijkexperiment de theorie niet helemaal kon bevestigen, is wel logisch vindt Hendriks. ‘Het gaat om meerdere mogelijke doorsnijdingen, bovendien waren de intensiteiten niet zo groot. Ook goed dat ze het niet proberen recht te praten. De aandacht voor de paadjes is goed. In de verkeerskunde is niet zoveel bekend over voetgangersstromen. Het leuke van zo’n grasveld is dat je ziet wat er na verloop van tijd gebeurt. Het maakt de patronen zichtbaar. Hetzelfde gebeurt natuurlijk ook in de binnenstad, alleen ligt daar verharding.’  De twee VWO-scholieren kregen een 7 voor hun werkstuk.

 
Auteur: Joske van Lith