NoordNed rekent sneller af met zwartrijders

De meeste zwartrijders in het openbaar vervoer die tijdens een controle worden gepakt, geven een vals adres op en betalen het aan hen verleende uitstel van betaling (UvB) niet. Ov-bedrijven lopen hierdoor jaarlijks veel inkomsten mis. De controleurs van NoordNed zijn daarom sinds begin dit jaar uitgerust met een zakcomputer, waarmee ter plekke het opgegeven adres wordt gecontroleerd.

Deze zogenaamde Personal Digital Assistent (PDA) heeft een geringe omvang (8 x 14 cm) en zoekt via een gewone mobiele telefoon verbinding met een centrale computer, die met een digitaal postcodeboek opgegeven adres, de postcode en de woonplaats controleert Deze werkwijze staat niet op gespannen voet met de Wet Bescherming Persoonsgegevens.
Wel kan de controleur direct zien of de zwartrijder al eerder is gesnapt en nog onbetaalde rekeningen heeft openstaan. Bij de PDA hoort ook een handzame draagbare printer, waarmee ter plaatse de UvB’s worden uitgedraaid. De randapparatuur communiceert onderling via Blue-tooth; de uitwisseling van gegevens met de financiële applicatie op kantoor verloopt via GPRS.
In eerste instantie heeft NoordNed tien van deze setjes aangeschaft. Deze worden op de Friese spoorlijnen en de lijn Leeuwarden-Groningen ingezet. Als de testfase voorbij is, worden meer controleurs met deze setjes uitgerust. De applicatie is ontwikkeld door Ventus Information Management uit Heerenveen.
De aanschafwaarde van de setjes wil NoordNed-woordvoerder Forina van der Zee niet prijsgeven. De alsnog binnengehaalde inkomsten, de preventieve werking van het nieuwe systeem en het vergroten van de goodwill bij reizigers die wel een kaartje kopen, wegen volgens haar ruimschoots op tegen de gemaakte kosten.
NoordNed loopt jaarlijks 300 000 euro mis door zwartrijden. Een reiziger die zonder geldig kaartje wordt aangehouden en geen geld op zak heeft, moet het verschuldigde tarief inclusief verhoging later betalen. Bij NoordNed wordt zo’n uitstel van betaling per jaar zo’n 15 000 tot 18 000 keer uitgeschreven. In 60 procent van de gevallen wordt het verschuldigde bedrag echter nooit betaald, vaak wegens het opgeven van een vals adres. De gegevens van deze wanbetalers worden doorgegeven aan justitie.
Daarnaast wordt volgens Van der Zee met het nieuwe systeem ook een administratieve slag gemaakt, die eveneens tijd- en kostenbesparend werkt. ‘Gegevens zitten meteen in onze administratie en hoeven niet meer handmatig te worden ingevoerd. Ook kunnen we gegevens sneller bij justitie aanleveren.’

Niet meer agressie
Van de Zee denkt niet dat de aanpak leidt tot meer agressie. ‘Onze eerste indruk is dat reizigers die geconfronteerd worden met hun onjuist adresopgave hier toch behoorlijk van schrikken. Een volgende keer laten ze het dan wel. Bovendien is de controleur getraind op dit soort situaties. Die moet het hebben van zijn gesprekstechnieken. De PDA is slechts een extra hulpmiddel.’
Wie regelmatig wordt betrapt zonder kaartje, krijgt als laatste waarschuwing een gele kaart. Wie daarna nog wordt gesnapt, krijgt een treinverbod opgelegd voor de spoorlijnen van Leeuwarden naar Zwolle, Groningen, Harlingen en Stavoren. Bij het project zijn naast NoordNed ook NS, de spoorwegpolitie, de politie Friesland en het openbaar ministerie in Leeuwarden betrokken.