Mobiliteitsvraagstuk oplossen met datagedreven aanpak

De maatschappelijke opgaven worden steeds complexer, vertelt directeur Cities Planning and Design Laurens Tait van ingenieurs- en adviesbureau Arup. Doordat de maatschappij zich instabiel toont, moeten mobiliteitsplannen mensgericht zijn en ruimte laten voor aanpassing. Gelukkig beschikken we over digitale tools om beleidmakers te helpen bij het maken van complexe keuzes.

Dit artikel komt uit Trends 2024. Meer lezen? Kijk dan in onze digitale bibliotheek!

“Het zijn turbulente en politiek instabiele tijden. We zien continu veranderend overheidsbeleid qua wet- en regelgeving. In combinatie met de ruimtelijke opgave en de klimaatverandering zet dat ons voor behoorlijke uitdagingen. Bij het opstellen van mobiliteitsplannen moeten we daarom rekening houden met de complexiteit en instabiliteit door integraal en multidisciplinair te plannen, met ruimte voor adaptiviteit.”
“De mens moet centraal staan in alle mobiliteitsplannen. De Rijksoverheid wil vanuit een mobiliteitsfonds naar een bereikbaarheidsfonds. Het gaat dan niet meer om de modaliteit, maar om de uitkomsten. Voor Arup blijft het ontwerpen van de 15-minutenstad het uitgangspunt, gebaseerd op onze drie pijlers verduurzaming, circulariteit en flexibiliteit.”

Inclusieve leefomgeving

“De beschikbare ruimte in Nederland is beperkt. Als we de mens centraal stellen, moeten we ons goed afvragen welke invloed bepaalde keuzes hebben op verschillende gebruikersgroepen, zodat alle doelgroepen kunnen meedoen. In elk deel van het land verplaatsen mensen zich namelijk anders.”
“Wij streven naar een integrale en duurzame stedelijke ontwikkeling, met aandacht voor mobiliteit en een eerlijke verdeling van middelen tussen diverse doelgroepen. Dit omvat het evenwichtig vervullen van basisbehoeften, zoals optimale toegang tot essentiële voorzieningen, winkels, scholen, kantoren, gezondheidszorg, sport en meer. Deze invulling kan er per doelgroep en regio anders uitzien. Wij onderzoeken de specifieke behoeften met digitale tools. Die geven ons inzicht in de dagelijkse keuzes en het gedrag van mensen.”

Meer digitale tools

“Met onze UX-designtool (user experience) meten we welke keuzes groepen maken. Maar nieuwe tools kunnen complexere analyses maken. We gebruiken nu agent-based models waarin we diverse keuzes kunnen simuleren. Op dit moment is 15 procent van de Nederlandse bevolking in die modellen opgenomen, in 2024 wordt dat uitgebreid naar 50 procent. Dat zijn complexe simulaties, maar ze geven een goede benadering van de werkelijkheid, zeker in combinatie met UX.”

“Uiteindelijk zijn prijsprikkels heel belangrijk in mobiliteitsbeleid. Veel mensen baseren hun keuzes niet uitsluitend op prijs, maar ook op beschikbaarheid. In Veendam zijn minder ov- en andere mobiliteitsvoorzieningen dan in Den Haag. Met de woningbouwopgave en verdere verstedelijking gaat dat veranderen. Wij willen het aanbod (mobiliteit) en de vraag (verstedelijking) beter op elkaar afstemmen en dat vraagt om een integrale benadering. 

Diversiteit voorwaarde voor besluitvorming

“Het is belangrijk dat ontwerpers de besluitvormers ‘challengen’. De besluitvormers zijn nu overwegend witte mannen. De gebruikers daarentegen bestaan uit diverse groepen uit de samenleving. In het huidige besluitvormingsproces worden deze groepen dus niet vertegenwoordigd.  Een diversiteit aan perspectieven is belangrijk om te komen tot veiligere en inclusievere steden.”

“Wereldwijd telt Arup 18.000 medewerkers, gevestigd in 40 landen. Ons Nederlandse kantoor is gevestigd in Amsterdam en we zijn internationaal georiënteerd. Onze internationale ontwerpers nemen best practices mee vanuit verschillende landen en culturen die waardevol kunnen zijn voor een optimaal ontwerp. Zelf kom ik oorspronkelijk uit Engeland, dus ook ik heb een internationaal perspectief. In Londen gebruiken overheden en professionals PTAL (Public Transport Accessibility Level) als tool om de bereikbaarheid in kaart te brengen. Deze tools kunnen voor Nederland ook toegevoegde waarde bieden: voor de Vereniging Deltametropool heeft Arup al een PTAL-kaart van Nederland ontwikkeld.”

Betalen naar gebruik en infrastructuur

“Zo zien we bijvoorbeeld dat andere landen die ‘Betalen naar Gebruik’ (BnG) inrichten de infrastructuur vaak beprijzen. Dat inzicht kunnen wij neerleggen bij een nieuw kabinet. 
De politieke partijen hebben verschillende standpunten over de BnG-methode. Met onze uitgebreide kennis en expertise kunnen wij hen adviseren en voor- en tegenargumenten verschaffen over de uitvoerbaarheid en haalbaarheid hiervan. Een visie hebben is belangrijk, maar het omzetten in actie is een tweede. Beprijzen op basis van tijd en plaats is technisch ook haalbaar.”

“Vanwege de beperkt beschikbare ruimte in Nederland zijn we voorzichtig met de verbreding van snelwegen. Met intelligente transportsystemen (ITS) kunnen we veel meer bereiken met de huidige capaciteit. Dat kan door iVRI’s in te zetten, spitsstroken beter te benutten of hoogfrequent bussen in te zetten tussen stedelijke gebieden (Bus Rapid Transit). Naast een ITS-aanpak moeten we ook onze verouderde infrastructuur aanpakken. Alle 6.000 kunstwerken in Nederland moeten in 2026 circulair zijn. De politiek legt de focus gelukkig ook op onderhoud en beheer, dus die trend pakken we samen op. Maar welke kunstwerken pakken we dan als eerste aan? Onze digitale tools, zoals onze Bridge Monitoring Portal, kunnen helpen hierbij te prioriteren.”

Focus op cybersecurity

“Doordat we steeds meer digitaal werken en de instabiele geopolitieke situatie, is het van groot belang dat onze systemen niet te hacken zijn. Dat gaat over satellieten, verkeerscamera’s en wegkantsystemen. Cybersecurity is al een belangrijk thema: zo ondersteunen wij de RDW bij de inkoop van veilige wegkantapparatuur/ITS. Je hoort er alleen weinig over, omdat overheden hun gevoelige informatie niet naar buiten willen brengen.”

“Bij navigatiesystemen leunen we bijvoorbeeld steeds meer op Europese satellietsystemen (Galileo) in plaats van Amerikaanse (gps) of Russische (Glonass). Die bewuste keuze voor specifieke systemen zullen we ook moeten gaan maken bij onze intelligente transportsystemen. 

Klaar voor de complexe opgave

“Al met al ligt er dus een complexe mobiliteitsopgave met een focus op meerdere aandachtspunten. Met behulp van onze digitale tools kunnen we deze complexiteit terugbrengen tot de essentie en onze publieke en private opdrachtgevers adviseren over de beste oplossingen om daadwerkelijk inclusieve, gezonde en bereikbare 15-minutensteden te realiseren.”