Milieuzones: hek van de dam?

Geen allegaartje van stedelijke milieuzones en stickersystemen. Dat wil de ANWB in Nederland en daarbuiten verhinderen. Om een dreigende 'Alleingang' van Duitse, Nederlandse en andere Europese steden vóór te zijn, heeft de bond het initiatief genomen om, samen met een tiental zusterclubs, de Europese Commissie op te roepen tot harmonisatie.

Sinds de invoering van de 'Plakatverordnung' twee jaar geleden in de Bondsrepubliek, kunnen Duitse steden voor personenauto's een groen/geel/rood-stickersysteem introduceren voor Euro4, -3 respectievelijk -2-emissienormen. Berlijn, Keulen, Hannover en München lopen hierbij voorop. In de Duitse hoofdstad (waar het hele S-Bahn-gebied met 88 km² milieuzone is) zijn de eerste boetes à 40 euro per overtreding al uitgedeeld. Na een iets langere coulanceperiode gaan Keulen en Hannover per 1 april respectievelijk 1 mei tot actie over. Steeds meer Duitse steden willen hun voorbeeld volgen.
Wekelijks kloppen honderden automobilisten met Duitse reisplannen bij de ANWB aan om advies. Nog dit voorjaar kunnen zij in navolging van enkele marktpartijen zoals Kwik-Fit ook via de ANWB (kantoren en internet) de vereiste sticker voor vertrek kopen. Tot nu toe waren deze vignetten alleen bij Duitse instanties verkrijgbaar.
Principiëler is de strijd die de bond in binnen- en buitenland (via de internationale koepel van auto- en toeristenclubs) met milieuzones en de onoverzichtelijke toepassing ervan wil aanbinden. 'Het gevaar is dat er een rommeltje ontstaat als elke gemeente het wiel probeert uit te vinden', meldt internationaal public affairs-officer Dick Kooman van de ANWB. 'Iedereen wil meer leefbaarheid in de steden. Wij betwijfelen echter of milieuzones het beste middel tegen de kwaal zijn. Generieke maatregelen als schonere, zuinigere auto's, beter openbaar vervoer, goede verkeerscirculatie en parkeergeleiding zetten meer zoden aan de dijk. Dat standpunt had ook de ADAC. Men heeft de Plakatverordnung daar echter niet tegen kunnen houden.'
Vrees is dat na Duitsland het hek van de dam is. Steeds meer landen en lokale overheden afficheren zich graag met milieuzones, ook omdat dat voor de politieke bühne goed oogt. Effectiviteitsonderzoek ontbreekt in Duitsland, evenmin zijn evaluatieprogramma's voorzien. Kooman signaleert dat ook elders, bijvoorbeeld in Italië en ook in eigen land, centrale en lokale overheden het milieuzonethema ernstig nemen. In Nederland heeft dat vooralsnog alleen betrekking op het weren van vervuilende (diesel)vrachtwagens uit delen van de stad. Nadat Eindhoven en Utrecht per 1 juli vorig jaar het spits afbeten, volgden verder in 2007 nog Breda, Den Bosch, Maastricht, Rotterdam en Tilburg. De rij wordt dit jaar waarschijnlijk uitgebreid met Amsterdam, Den Haag, Helmond, Leiden, Delft, Zaanstad, Schiedam, Leidschendam-Voorburg en Nijmegen. Tegenvoeter is Haarlem die welbewust milieuzonering afwees.
In eigen land participeert de bond in ambtelijke en paritaire werk- en studiegroepen over het thema om zodoende te voorkomen dat straks een Nederlandse 'Plakatverordnung' voor nog meer decentrale autoriteiten het pad effent om telkens weer eigen milieuzonesystemen te proclameren.
De Europese zusterorganisaties, verenigd in de FIA, delen in het algemeen de beleidslijn van ADAC en ANWB. Dat wil zeggen: liever structurele maatregelen. En, als milieuzones niet tegen zijn te houden, dan minstens een vorm van harmonisatie of uniformering zodat internationale automobilisten straks niet hoeven te kwartetten om in de juiste stad de juiste sticker te voorschijn te toveren.Milieuzones zijn misschien niet helemaal tegen te houden, aldus Kooman. ‘Maar als dat toch meer en meer de beleidslijn wordt, dan graag een uniform, overzichtelijk en kosteloos systeem. In Duitsland moet zelfs voor de schoonste auto's nog voor de groene sticker betaald worden. Bovendien willen we voorkomen dat economisch-zwakkeren met een relatief-vervuilende auto de dupe worden en gedwongen worden hun auto te laten staan zoals nu al in Berlijn gebeurt. Het is aan de Europese Commissie om daarin uniformerend op te treden.’