Materialenpaspoort: yay or nay?

Het idee van een materialenpaspoort doet al een tijdje de ronde in de bouwsector. Alle producten en materialen geregistreerd en toegankelijk via één platform? Klinkt handig, maar is het niet gevaarlijk om alle data op één plek te leggen? Volgens Pablo van den Bosch, mede-oprichter van Madaster, is dit een misconceptie dat gauw de wereld uit geholpen moet worden.

Door Reinoud Schaatsbergen (Stedebouw & Architectuur)

Op 23 april verschijnt Verkeerskunde 2/2021, met daarin een groot interview met Pablo van den Bosch: "Afval is dood, lang leve de materialen!" 

In de komende editie van Stedebouw & Architectuur praat Pablo van den Bosch ons bij over digitalisering binnen circulair bouwen. Hierin benoemt hij onder andere Madaster, een online platform waarin gebruikers via een materialenpaspoort hun gebouw(en) kunnen registreren, inclusief de materialen en producten die zich erin bevinden. Dit maakt hergebruik eenvoudiger, stimuleert slim ontwerpen en elimineert afval.

Een veelgehoord kritiek op zo’n materialenpaspoort is dat de data van een gebruiker plotseling voor iedereen toegankelijk worden. Er wordt gevreesd dat de informatie niet meer jouw eigendom is, maar erger nog: dat alle informatie in de handen van één partij komt te liggen. “En dat is ook een gevaar”, zegt Van den Bosch, “maar dat is niet hoe Madaster werkt. Madaster wil die data niet hebben, maar ontsluiten in dienst van het algemene beleng en met toestemming van de eigenaar.”

Transparantie en verrijking

Van den Bosch ziet een bouwsector voor zich waarin iedereen eerlijk en transparant data deelt. Dat is op dit moment niet het geval en juist dat noemt hij een gevaar. “Wat we absoluut niet moeten doen, is alle informatie bij één partij neerleggen”, licht hij toe. “Stel je voor dat alle data over wilde dieren bij één organisatie ligt, dan kan die partij zeggen: ‘Er zijn genoeg olifanten, dus ga maar jagen’. Je wilt dus data verspreid opslaan en ze in netwerkverbanden met elkaar te ontsluiten. Madaster is er honderd procent op gericht om precies dat te faciliteren. Wij verrijken data en ontsluiten het via derden, natuurlijk altijd alleen met toestemming van de eigenaar. Jouw data blijft dus jouw data.”

Hoe werkt Madaster dan wel? Een praktisch voorbeeld van Van den Bosch: “Een aannemer zoals VolkerWessels heeft zijn eigen in-house systeem voor digitalisering van gebouwen waar ze onder andere hun BIM-modellen in opslaan. Denk je dat ze al die informatie in Madaster zetten? Natuurlijk niet. Wat wel gebeurt, is dat alle activiteiten van VolkerWessels in hun eigen systeem samenkomen en dat heeft een link met Madaster, zodat we kunnen kijken welke informatie in open verbindingen worden gedeeld. Dit gebeurt uiteraard alleen als het van waarde is, dan wel voor opdrachtgevers of voor het algemene belang. Laten we dat nou met zijn allen doen.” 

Digital twins

Van den Bosch verwijst in deze kwestie naar het Tada manifest, waarin gedeelde waarden voor een digitale stad zijn opgesteld. Als het aan Van den Bosch ligt, doen hier nog veel meer bedrijven aan mee. “De principes van het manifest zijn simpel: als een partij data vastlegt, moet die partij die data ook kunnen verwijderen. En als jouw data wordt gebruikt om iets nieuws te berekenen, moet inzichtelijk worden hoe dat gebeurt. Heel simpel, maar cruciaal. Als je die regels op Madaster legt, voldoet het platform. Leg ze op Google of Facebook en je ziet wel een ander plaatje. Ik ken veel organisaties die weigeren om data te ontsluiten. Dáár moet je alert op zijn. Wij willen die transparantie juist bewaren en niet één grote gesloten database worden. Dat is levensgevaarlijk.”

“We hanteren een simpel principe binnen Madaster: de eigenaar van het fysieke object is ook eigenaar van de digitale informatie; de digital twin. Als ik een Volvo op de oprit heb staan, zou het raar zijn als Volvo mij niet wil vertellen wat daar in zit, toch? In de praktijk blijkt dat veel ‘niet-eigenaren’ dat raar vinden, zoals bouwers. ‘Het is toch ons BIM-model?’ zeggen ze dan. Of in het geval van architecten: ‘Het is ons intellectueel eigendom’. Als je wordt betaald voor een opdracht, maar afspreekt dat het ontwerp in elke vorm jouw eigendom blijft, is dat prima. Als Madaster hanteren we een simpel principe, maar als maatschappij hebben we nog geen evenwicht gevonden hoe wij met digital twins omgaan.”

Op 23 april verschijnt Verkeerskunde 2/2021, met daarin een groot interview met Pablo van den Bosch: "Afval is dood, lang leve de materialen!"