Light rail ziet weer daglicht in Adelaide

50 jaar gelden zijn veel tramlijnen opgedoekt in Australische steden. Een uitzondering op deze regel is onder meer de lijn Adelaide-Glenelg. Hier ontwikkelt zich nu een hypermoderne tramlijn. Ook op het gebied van heavy-trein stuiten ambitieuze plannen op de hoge kosten van nieuwe infrastructuur.

Nabij de Australische stad Adelaide (600 000 inwoners) is een hypermoderne sneltramlijn in bedrijf met een lengte van 12 km. De normaalsporige lijn verbindt het stadscentrum met de badplaats Glenelg. Deze lijn wordt geëxploiteerd met een vloot van tien 5-delige 30 m lange Flexity Classic trams, maximum capaciteit 180 passagiers, in 2004 geleverd door Bombardier. Voor Adelaide waren deze Flexity-rijtuigen de eerste nieuwe trams in 50 jaar.
Deze aanschaf is onderdeel van de grondige vernieuwing tot ‘light rail’-niveau van de in 1929 aangelegde lijn naar Glenelg. Deze lijn is het laatste restant van een eertijds netwerk van 15 tramlijnen en de enige nog bestaande interlokale tramlijn in Australië. De lijn bleef 50 jaar geleden gespaard wegens zijn goede baanligging. Dit resulteert in hoge snelheden over een vrijwel rechte baan.
De opwaardering tot sneltramlijn leidt ertoe dat het aantal passagiers jaarlijks met 15 procent toeneemt. Momenteel nemen 8 miljoen reizigers per jaar de tram. Dit maakt de lijn in maatschappelijk opzicht rendabel. Een internationaal geldende vuistregel is dat minimaal 7 miljoen passagiers per jaar nodig zijn om de keuze voor de relatief dure trammodaliteit te rechtvaardigen. In 2008 werd de lijn met 1 km in het centrum verlengd. Een tweede verlenging zal in 2010 worden geopend. Er zijn plannen voor nog eens drie geheel nieuwe tramlijnen.
Hiermee lijken overigens de dagen geteld van een zogenoemde O-Busbaan, geëxploiteerd met Duitse bussen naar het voorbeeld van de stad Essen. Dit betreft een baan waarbij bussen via opstaande zijwanden worden gestuurd. 20 Jaar geleden hebben enkele steden, waaronder Adelaide, hiervoor gekozen, onder meer in de hoop hiermee goedkoper uit te zijn dan met volwaardige trams op rails. Nergens de in de wereld is de O-Bus-oplossing nog een succes geworden.
De frequentie van de Adelaide-tram is 7,5 minuten in de spits. De rit van eindpunt-tot-eindpunt duurt een half uur. De Flexity-trams zijn bemand met een bestuurder en een kaartjesverkopende conducteur, dus 2-manbedrijf. Tramtickets zijn tot 9.00 uur en na 15.00 uur ong. 50 procent duurder dan gedurende de rest van de dag. Korte ritten per tram binnen de centra van Adelaide respectievelijk Glenelg zijn gratis, een maatregel die bedoeld is om de stad autoluw te maken. Stedelijk railverkeer in Australische steden bestaat overwegend uit voorstadspoorlijnen. Uitzondering op het opheffen van (interlokale) stadstramlijnen is Melbourne (2 miljoen inwoners). Deze metropool bleef trouw aan de tram en kan thans bogen op het grootste teamnet ter wereld, kleiner overigens dan het verdwenen net van Sydney. Er rijden 500 trams op 28 lijnen op 245 km trambaan.
De commerciële snelheden van de meeste Australische nationale treinen zijn doorgaans 80 km/uur of minder. De concurrentieslag met vliegtuig en auto is grotendeels verloren. Al 20 jaar wordt gestudeerd op een hoge-snelheidsoplossing, met inzet van treinen van het type TGV. Niet op de oost-west Transaustralische route door vlak land (te weinig vervoervraag), maar op de 2000 km lange noord-zuid-corridor Brisbane – Melbourne – Sydney, parallel aan de oostkust. De kosten lijken letterlijk torenhoog hoog doordat de oostkust wordt omzoomd door een langgerekte bergketen. De Australische overheid aarzelt. Hiermee behoort Australië tot de groep van regio’s die lonken naar snelle treinen, maar terugdeinzen voor de kosten. Andere weifelaars die al jaren studeren op snelle treinen zijn Californie, Texas, Argentinië (project corridor Buenos Aires – Rosario), India (project corridor Delhi – Bombay).