Ligfiets wacht op Tour de France

De ligfiets is tot nu toe een marginaal verschijnsel. Op een totaal van 18 miljoen fietsen in Nederland zijn 10.000 tot 15.000 ligfietsen slechts een fractie. Terwijl de geschiktheid van deze fiets voor middellange woon-werkafstanden buiten de bebouwde kom buiten kijf staat. Voordeel van de fiets is dat je met minder energie verder en sneller kunt. Met name de kuipmodellen halen makkelijk 40 km/uur. Maar juist daarop is de infrastructuur niet berekend.

‘Je moet mensen de gelegenheid geven de ligfiets tegen gereduceerd tarief te laten uitproberen’, suggereert Otto van Boggelen, woordvoerder van het Fietsberaad. ‘Vooral voor woon-werkafstanden van vijf tot 15 kilometer biedt de ligfiets een goed vervoersalternatief.‘ Hoewel bekend is dat Nederland een kleine 15.000 ligfietsen telt, is het gissen naar het aantal ongelukken - in of buiten de bebouwde kom, verklaren zowel het Fietsberaad als SWOV. Vanwege het beperkte gebruik is er geen onderzoek naar gedaan en staat er ook geen ligfietsstudie op stapel, aldus de woordvoerster van SWOV. Van Boggelen wijt het uitblijven van een doorbraak aan meerdere factoren. Bijvoorbeeld aan het gebrek aan stallingsruimte. Ook leent de ligfiets zich minder voor korte afstanden binnen de bebouwde kom, maar juist meer voor trajecten daarbuiten. Hoewel de ligfiets zonder extra inspanning een hogere snelheid behaalt dan een ‘rechtopfiets’, kost het wegrijden iets meer moeite doordat minder gebruik kan worden gemaakt van de zwaartekracht. Ontwerper en bouwer van ligfietsen, Bram Moens, meent dat het uitblijven van een doorbraak ook komt doordat een wedstrijdcircuit, pakweg een Tour de France, voor ligfietsprofs ontbreekt. Dergelijke exposure zou volgens hem het ligfietsgebruik stimuleren.
Als belangrijkste verschillen tussen een open ligfiets en een gewone fiets, noemt Moens de zithouding, ooghoogte, positionering en het daarmee samenhangende uitzicht als in de snelheid. ‘De zithouding van een ligfietser komt overeen met die in een autostoel in de achteruitstand. De fietser kan een zithoek kiezen tussen de 19 (onderuit) en 35 graden.’ Volgens Moens bedraagt de hoek meestal 25 tot 30 graden. ‘De ooghoogte is dezelfde als standaard in een auto. Rechtop op een gewone fiets, zit je uiteraard hoger. De zithoogte is 50 tot 60 cm, waardoor de fietser de voet aan de grond kan zetten. Naast de ooghoogte is ook het uitzicht belangrijk. Een ligfietser heeft, in tegenstelling tot een racefietser die vooruit naar beneden kijkt, een panoramisch uitzicht. Hij of zij is dus heel anders gepositioneerd.’
Voordeel van de ligfiets is dat je met minder energie verder of sneller kunt. De efficiëntie is groter; een gemiddelde fiets rijdt 12 tot 15 kilometer per uur, met een ligfiets wordt gauw een snelheid van 25 tot 35 kilometer per uur behaald. Ook is er sprake van meer comfort door minder statisch spiergebruik, minder zadel- en nekpijn en onbelaste polsen. Het remmen is gelijk aan een gewone fiets, mét het voordeel dat je vol in de remmen kunt. Doordat het zwaartepunt lager ligt, bestaat er minder gevaar om over de kop te gaan, aldus de ligfietsbouwer.

Woon-werkverkeer
Volgens Moens gebruiken de meeste kopers de ligfiets voor woon-werkverkeer. ‘De populairste ligfiets heeft een bovenstuur en zo groot mogelijke wielen, vergelijkbaar met een racefiets. Daarbij zijn de meest toegepaste materialen chroommolybdeen, carbon en titanium. De prijs begint bij 1150 euro, maar ook fietsen van 6000 euro zijn leverbaar.‘ De markt kent een scala aan modellen, van vouwmodel tot deelbare tandemligfiets. Iets minder enthousiast is de ligfietsbouwer over de kuipmodellen, de gecarrosseerde fietsen. Door hun drie wielen zijn deze modellen aanzienlijk breder dan de open ligfiets. Zij meten 75 cm, terwijl een open model met twee wielen 25 tot 35 cm breed is. Bij een gewone fiets is het stuur het breedste onderdeel, zo’n 50 cm. Ook maakt het ontbreken van rijwind snel zweterig en heeft zijwind meer vat heeft op de gesloten carrosserie. Ten slotte is het aanzienlijk grotere snelheidsverschil (een kuipfiets haalt makkelijk 40 km/uur ) een potentieel gevaar voor andere, nietsvermoedende fietspadgebruikers. Moens stelt dat de infrastructuur niet op de kuipmodellen berekend is.