Innovatie Intelligente Transport Systemen (VK 1/2012)

Dit artikel vindt u in Verkeerskunde 1/2012 onder de titel

'(Inter)nationale kennis en kunde in ITS-Toolkit'

Dick Mans, Ecorys

Hans Zuiver, Mobycon

Intelligente Transport Systemen (ITS) is een verzamelbegrip voor de toepassing van informatie- en communicatietechnologieën in het verkeer. De mogelijkheden van ITS worden op dit moment niet volledig benut. Dit is een urgent probleem, waar in verschillende Europese beleidsdocumenten melding van wordt gemaakt. Binnen het Europese project 2DECIDE is daarom een webtool (ITS-TOOLKIT) ontwikkeld om overheden te ondersteunen bij de inzet van ITS.

Aanleiding
Toenemend wegverkeer is een belangrijke oorzaak van congestie, energieverbruik (fossiele brandstoffen) en milieuvervuiling (fijnstof, CO2, geluid et cetera). Traditionele maatregelen 

- zoals de uitbreiding van het bestaande wegennet - volstaan niet als antwoord op de combinatie van deze grote uitdagingen. Innovatie zal een belangrijke rol moeten spelen bij het vinden van geschikte oplossingen binnen Europa.

Intelligente Transport Systemen (ITS) zijn geavanceerde toepassingen die gericht zijn op het aanbieden van innovatieve diensten die uiteenlopende gebruikers in staat stellen zich beter te informeren en veiliger, meer gecoördineerd en slimmer gebruik te maken van vervoersnetwerken. ITS speelt hiermee een belangrijke rol binnen de transitie naar een duurzaam mobiliteitssysteem. Langzame en ongecoördineerde besluitvorming remt echter de inzet en innovatie van ITS op lokaal, regionaal en nationaal niveau. Dit wordt mede veroorzaakt doordat beschikbare kennis van succesvolle toepassingen niet voor iedereen toegankelijk is.

Eind 2008 is door de Europese Commissie het ‘Actieplan voor de invoering van intelligente vervoerssystemen in Europa’ opgesteld. Hierin staat als een van de actiepunten de ontwikkeling van een beleidsondersteunend instrument voor investeringsbeslissingen voor ITS-toepassingen (deadline 2011). Een aantal Europese organisaties - waaronder de Nederlandse adviesbureaus Ecorys en Mobycon - hebben de afgelopen jaren binnen het 2DECIDE project gewerkt aan de ontwikkeling van een Europese ITS-TOOLKIT. Het project is gestart in 2009 en is eind 2011 afgerond. In dit artikel beschrijven we de uitkomsten en toepassingen van de ITS-TOOLKIT.

Het doel van 2DECIDE
2DECIDE is grotendeels gefinancierd vanuit het Europese FP7 Programma voor Research & Development. Het doel was het ontwikkelen van een online webtool om overheden te ondersteunen bij de toepassing van informatie- en communicatietechnologieën in het verkeer. De ITS-TOOLKIT moest inzichtelijk maken welke toepassingen het beste geschikt zijn bij het nemen van maatregelen op het gebied van congestie, verkeersveiligheid en uitstoot van schadelijke stoffen/geluid. Hiernaast richt de ITS-TOOLKIT zich op verbetering van dienstverlening, stimulering van inter-modaalvervoer, betere toegang tot informatie en verbetering van veiligheid / beveiliging et cetera.

De ITS-TOOLKIT is met name interessant voor de volgende doelgroepen:

• Overheden en uitvoerende diensten (EU, nationale overheden, provincies, gemeenten, et cetera);
• Openbaar vervoerautoriteiten;
• Wegbeheerders (overheden, tolwegbeheerders et cetera);
• Luchthavens en zeehavens – voor wat betreft het wegverkeer en ov;
• Logistieke dienstverleners;
• Onderzoeksinstellingen en adviesbureaus.

Opzet van het project
Figuur 1 geeft een overzicht van de structuur van de ITS-TOOLKIT. Links staat de invoer ('input') die de gebruiker kan geven. Het betreft basisinformatie die de toolkit gebruikt om te zoeken naar passende maatregelen binnen de database met ITS-studies. Het gaat meer specifiek om informatie over de geografische dekking (de regio waarvoor men gaat zoeken bijvoorbeeld Nederland) en het type transport (het type transport waarnaar men zoekt, bijvoorbeeld goederenvervoer over de weg). Daarnaast kan de gebruiker zijn doelstelling (bijvoorbeeld uitstoot verminderen) of zijn probleem opgeven (bijvoorbeeld uitstoot reduceren). Ervaren gebruikers van de toolkit kunnen rechtstreeks zoeken naar studies die betrekking hebben op een specifieke ITS-dienst.

Klik hier voor figuur 1: Structuur ITS-toolkit

De ITS-TOOLKIT zelf bestaat uit twee elementen:

1. de inference engine: op basis van de invoer van de gebruiker zoekt de 'inference engine' naar de meest relevante ITS- diensten in de database;
2. de knowledge base: dit deel van de database bevat gespecificeerde informatie per ITS- dienst, zoals onder andere vereisten, effecten en technologieën.

Na het zoeken krijgt de gebruiker de uitvoer ('output') op drie niveaus te zien:

• Hoogste niveau: overzicht van verschillende ITS-diensten en een beschrijving ervan;
• Middelste niveau: relevante studies die beschikbaar zijn per ITS-dienst, en een
  overzicht van de bandbreedtes van de effecten;
• Laagste niveau: de individuele gedetailleerde studie.

Overzicht van de ITS-TOOLKIT
Hieronder laten we met behulp van een aantal voorbeelden zien hoe men de ITS-TOOLKIT in de praktijk kan inzetten.

We starten hierbij vanuit het startscherm, dat de gebruiker als eerste te zien krijgt bij het openen van de ITS-TOOLKIT website (via weblink: www.its-toolkit.eu). Het startscherm geeft de gebruiker toegang tot diverse mogelijkheden om de ITS-TOOLKIT te gebruiken. De meest relevante zijn de volgende:

• ITS-TOOLKIT: om vanuit een beleidsdoelstelling of een probleem te gaan zoeken naar geschikte ITS-oplossingen en daar dan meer informatie over op te vragen. Over deze optie zullen wij in het artikel verder uitwijden;
• Cost DB: hier is meer informatie te vinden over kosten die betrekking hebben op ITS-implementaties;
• Search case studies: deze optie geeft de mogelijkheid om te zoeken naar beschikbare ITS-evaluatiestudies;
• Upload case studie: hier heeft de gebruiker de mogelijkheid om zelf een nieuwe studie toe te voegen. Uiteraard kan deze studie pas na controle daadwerkelijk aan de ITS-TOOLKIT worden toegevoegd.
• Edit/upload content: via dit scherm kan een lid van het ITS-TOOLKIT team een nieuwe studie toevoegen, of een bestaande studie wijzigen.

Klik hier voor het inlogscherm

Vervolgens kan een gebruiker zijn beleidsdoel (bijoorbeeld congestie reduceren) of zijn probleem (bijvoorbeeld te veel uitstoot) aangeven. Ook dient hij/zij de context aan te geven, bestaande uit type transport en geografisch gebied. In ons voorbeeld kiezen we voor ‘probleem = congestie’; ‘geografisch gebied = heel Europa en ‘type transport = wegtransport (personenvervoer)’. Dan drukt de gebruiker op de toets 'submit' en begint de ITS-TOOLKIT met zijn berekeningen (afbeelding 1).

Klik hier voor afbeelding 1: startscherm ITS-toolkit

Na de interne berekeningen verschijnt het resultaatscherm (afbeelding 2). Dit geeft een overzicht van de verschillende ITS-diensten (meest relevante bovenaan) en het aantal relevante studies per ITS-dienst. De gebruiker kan kiezen welke ITS-dienst hij nader wil bekijken. In ons voorbeeld kiezen we voor 'Travel guidance using variable message signs (VMS)'

Klik hier voor afbeelding 2: Resultaatscherm

Hierna verschijnt een overzichtscherm van de betreffende ITS-dienst (afbeelding 3). In het bovenste deel van het scherm krijgt de gebruiker een algemene beschrijving van de ITS-dienst en ook een overzicht van de verschillende effecten ('impacts'). Dit zijn in dit geval effecten zoals: meer efficiënt reizen, veiligheidseffecten, milieueffecten, et cetera.

Klik hier voor afbeelding 3: Overzicht gekozen ITS-dienst, 1e deel: samenvatting

In het onderste deel van het scherm vindt de gebruiker een overzicht van de bandbreedtes van de verschillende effecten. Deze worden per bundel van ITS-diensten weergegeven. Een ITS-bundel combineert een of meerdere ITS-diensten. De reden achter het presenteren van de resultaten per bundel is dat de meeste studies niet gaan over slechts een ITS-dienst, maar vaak over een combinatie van ITS-diensten. De bundel ITS-diensten in het voorgaande voorbeeld bevat twee ITS-diensten: 'Travel guidance using variable message signs'(VMS)' en 'On-trip information'. In de huidige database zijn er vier relevante studies gevonden voor deze ITS-bundel. Bandbreedtes voor verschillende effecten zijn bepaald door de ITS-toolkit. Deze zijn onder andere veiligheid ('number of traffic accident injuries'), energie ('transport energy consumption'), veiligheid 'number of traffic violations') en financiën ('CBR (Cost benefit Ratio)'). Zo is bijvoorbeeld een gemiddelde afname te zien van het aantal gewonden bij verkeersongelukken van 30 procent, en een gemiddelde afname van het aantal snelheidsovertredingen van 40 procent. Daarnaast is ook de acceptatie door de (potentiële) gebruikers ('user acceptance') te zien (afbeelding 4).

Klik hier voor afbeelding 4: Overzicht gekozen ITS-dienst, 2e deel: overzicht effecten per bundel

Na het selecteren van een studie uit de lijst verschijnt een pagina met meer informatie over de betreffende studie. Hier krijgt men informatie over de auteurs, publicatiedatum, et cetera. Indien gewenst, is de studie hier in de originele taal (voor deze studie is dat Engels) te downloaden door het klikken op de link via 'Document weblink'. Op deze manier heeft de gebruiker de beschikking over de volledige studie en kan hij/zij alle details bekijken (afbeelding 5).

Klik hier voor afbeelding 5: Details ITS-studie, 1e deel: gegevens over de studie

In het onderste deel van het scherm is een analyse beschikbaar over de inhoud van de studie. Daar staat onder andere een samenvatting van de studie, doelstelling, gebruikte methodologie et cetera (afbeelding 6).

Klik hier voor afbeelding 6: Details ITS-studie, 2e deel: analyse van de studie

Ten slotte kan men door het klikken op de knop 'Assessment Results Description' ook nog de effecten bekijken die in de gekozen studie beschreven staan. De effecten in deze specifieke studie zijn:

• gebruikersacceptatie ('User acceptance'): Wat zijn de meningen van de (potentiële) gebruikers? Hoe bruikbaar is de nieuwe ITS-dienst?
• en toepasbaarheid ('Transferability of the results'): In hoeverre zijn de resultaten van de studie verder toepasbaar, bijvoorbeeld ook in andere landen of regio’s?

Op dezelfde manier zijn natuurlijk ook de andere gevonden studies te bekijken (afbeelding 7).

Klik hier voor afbeelding 7: Effecten ITS-studie

Uw bijdrage is nodig om de ITS-TOOLKIT een succes te maken
Het succes van de ITS-TOOLKIT is voor een groot gedeelte afhankelijk van de toevoeging van nieuwe evaluatiestudies vanuit alle Europese landen. Aangezien het project beëindigd is, hebben we hiervoor uw hulp nodig. Wij verzoeken u daarom om recente evaluaties van ITS-toepassingen te mailen naar evaluation@2DECIDE.eu. De projectpartners zien vooralsnog toe op toevoeging van deze rapporten aan de database.

Op termijn zal het ook mogelijk zijn om zelf rapporten toe te voegen. U zult dan om de volgende informatie worden gevraagd:

• korte samenvatting van de uitkomsten;
• beschrijving van het probleem;
• beschrijving van de ITS-toepassing;
• de wijze van evaluatie;
• de uitkomsten van de evaluatie;
• de toepasbaarheid in andere locaties.

2DECIDE maakt de mogelijkheden van ITS ook voor u inzichtelijk
De ITS-TOOLKIT is beschikbaar via http://www.its-toolkit.eu/ en is toegankelijk voor iedereen. Bij het genereren van mogelijke oplossingen wordt rekening gehouden met het opgegeven probleem en de geografisch situatie van de gebruiker. U dient zich daarom eenmalig te registeren als gebruiker.
De voordelen van de ITS-TOOLKIT hebben wij hieronder kort voor u samengevat:

• Toegang tot een online database met evaluaties van ITS-projecten vanuit heel Europa;
• Informatie over de kosten, baten en effecten van ITS-oplossingen;
• Informatie over de technische, juridische en financiële aspecten van ITS-oplossingen;
• Gerichte informatie die aansluit op de specifieke kenmerken en vragen van de gebruiker;
• Laagdrempelig en overzichtelijk.

Daarnaast zijn natuurlijk ook andere resultaten van het 2DECIDE project, zoals rapporten, nieuwsbrieven, uitkomsten van de user fora beschikbaar via de project website http://www.2decide.eu.

 
Auteur: Margriet Verhoog