Infrastructuur die de stad heelt

29 bachelors uit verschillende disciplines starten met nieuwe minor integraal ontwerpen van infrastructuren aan de TU Delft. Deze minor startte met een symposium waarin Rijksbouwmeester Rients Dijkstra enige tips gaf aan de studenten en Marcel Smets, oud hoogleraar KU Leuven betoogde dat het integraal ontwerpen al door de Romeinen werd toegepast en verdween door het modernisme. Het goede nieuws is dat integraal ontwerpen weer terug komt van weggeweest en zelfs de stad heelt.

29 bachelor-studenten hebben zich ingeschreven voor de minor Integrated Infrastructure Design die op 1 september werd gelanceerd tijdens een symposium in BK City in Delft. Deze studenten uit verschillende disciplines (architectuur, stedenbouwkunde, waterbouwkunde, civiele techniek, landschapsarchitectuur en bestuurskunde) gaan tijdens de minor een half jaar lang aan de slag met infrastructuuropgaven op het gebied van water en transport.

Uitgangspunt is het werken vanuit een integrale strategie die er op gericht is om infrastructuren te ontwerpen die technisch goed in elkaar zitten maar die ook ruimtelijk goed zijn ingepast in de stedelijke en landschappelijke omgeving. De minor bestaat uit drie blokken, met als laatste blok, als eindopdracht, een grote ontwerpcasus in Rotterdam.

Prof. Marcel Hertogh, van de leerstoel Integraal Ontwerpen en Management van Civiele infrastructuren bij de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen, leidde het startsymposium. Hertogh is voorzitter van het Delft Infrastructures & Mobility Initiative (DIMI), dat interfacultaire samenwerking stimuleert, en initiatiefnemer is van de minor.

Integraal ontwerpen van infrastructuren is van alle tijden
Marcel Smets, oud hoogleraar aan de KU Leuven (opgeleid aan de TU Delft) en van 2005 tot en met 2010 Rijksbouwmeester van Vlaanderen, merkte in zijn openingslezing op dat het integraal ontwerpen van infrastructuren van alle  tijden is. Zo wees hij op de Via Appia, als voorbeeld van de vervlechting van infrastructuur en architectuur, net als de oude Renaissancistische binnensteden van Genua en Florence, en het paleis van Versailles (infrastructuur weerspiegelt de architectuur van het gebouw).

Breuk door het Modernisme
Het modernisme markeerde een breuk met deze historisch gegroeide vervlechting van ontwerpdisciplines. Infrastructuur werd - in lijn met het gedachtengoed van Le Corbusier - een autonoom object - verkeersstromen werden gescheiden van andere functies in de openbare ruimte. Het ontwerp gebeurde niet meer interdisciplinair maar behoorde sindsdien tot het vakgebied van de civiele techniek.

Heling van de breuk
Smets constateerde dat de heling van die breuk al in de jaren 90 van de vorige eeuw is begonnen. Hij wees in dat verband op de overkapping van de A1 in Parijs. De civieltechnisch snede in de stad door de A1 werd met het plaatsen van een tunneldak aan het oog onttrokken. Op het dak van die tunnel is een park aangelegd dat twee gescheiden stadsdelen weer met elkaar verbindt. Die heling van de stad, door infrastructuur integraal te benaderen, staat al lang niet meer op zichzelf, liet Smets zien aan de hand van vele projecten (vaak met een ecologisch accent). De hoge vlucht van dit type projecten verklaart Smets mede door de groeiende middenklasse. Die  wil geen civieltechnische autoweg in de stad (NIMBY) en mobiliseert de politiek. Om hun hachje te redden (Smets: to save their skin.) bewegen politici hemel en aarde om toch vooral mooie infrastructuur te ontwerpen waar burgers geen aanstoot meer aan nemen. 

Rients Dijkstra: Stimuleer creativiteit
Rients Dijkstra, Rijksbouwmeester Infrastructuur en sinds 17 augustus hoogleraar ‘Urban Design’ bij de afdeling 'Urbanism' van TU Delft Faculteit Bouwkunde, maakte duidelijk dat de praktijk uitermate weerbarstig is. Integraal ontwerpen loopt averij op gaande het proces, als je niet goed oplet. Het vereist een enorme inzet om het ontwerp langs alle klippen te loodsen. Als tips gaf Dijkstra: stimuleer creativiteit, werk samen en isoleer je niet, sta open voor anderen, sta open voor kritiek, behoud het overzicht, ken je partners goed en weet wat ze beweegt, en visualiseer je plannen.

A2 Maastricht
Bjorn Vink sloot het symposium af met een lezing over  A2 Maastricht. Ook hier een ondertunneling van infrastructuur met op het dak bebouwing en groen - en daarmee haakte Vink mooi aan op het Parijse voorbeeld van Marcel Smets, het tunneldak van de A1. Of wel: infrastructuur die de stad heelt.