Hoe pakken we de vervangingsopgave van kunstwerken aan? (VK 4/2014)

Vraag aan Marcel Hertogh:
Hoe belangrijk is een 'nationaal plan voor de vervanging van infrastructuur' en wie zou daarvoor aan de lat moeten staan?

Antwoord:

Het verhaal is bekend: onze infrastructuur is aan het verouderen. Veel infrastructuur is in gebruik genomen in de jaren van wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog, met een piek in de jaren 60 en 70. Ook zijn de belastingen die kunstwerken, zoals bruggen en viaducten, te verwerken krijgen hoger dan waarvoor deze zijn berekend. Kortom: er komt een enorme vervangingsopgave aan.

 

Nu al merken we dat infrastructuur af en toe hapert, denk aan de Hollandse Brug en de bruggen over de Twentekanalen, waarvan Rijkswaterstaat vorig jaar concludeerde dat een groot aantal de huidige aslasten niet meer aan kan en een aantal al beschadigd is. Krijgen we Amerikaanse toestanden, waar president Obama het probleem van verouderde infrastructuur prominent in zijn ‘state of the union’ noemt? Hoe hoog is die golf nu eigenlijk?

Cruciaal is te weten: wat is de staat van onze infrastructuur? Elke beheerder van infrastructuur heeft te maken met dit vraagstuk. Veel beheerders zijn recent begonnen met een gedegen inventarisatie van het gehele areaal. Dat is ook hard nodig. Hier kunnen beheerders elkaar goed helpen met systematieken, kennis en ervaringen. Maar hoe groot is nu die Nederlandse vervangingsopgave werkelijk? Wanneer voldoet een bepaald kunstwerk niet meer aan onze eisen en worden de risico’s te groot? En zijn er kansrijke levensduurverlengende maatregelen en wat is het effect? Dit zijn inhoudelijk lastige vragen, waar beheerders en wetenschap samen onderzoek nog veel onderzoek naar moeten verrichten.

  

Cross-assetmanagement

Vervanging is overigens niet iets van een enkele infrastructuur. Als een gemeente de riolering wil vervangen, dan moet de straat open. Maar voor de verharding kan dat wellicht beter over een paar jaar. Dit is al een lastig punt voor vervanging van assets binnen dezelfde beheerder, cross-assetmanagement. Dat is het zeker als er meerdere beheerders in het spel zijn met verschillende belangen zoals vraagstukken over financiële verdeling. En doorgaans is vervanging geen vraagstuk van een enkele beheerder. Het is een bestuurlijk vraagstuk, waar partijen gezien de vervangingsopgave ook zo steeds meer met elkaar te maken zullen krijgen.

Vanuit de vervangingsopgave zijn (scenario’s van) kostencalculaties te maken. Hoe verhouden zich deze tot de bestaande budgetten? Kunnen we de kosten betalen? Dat is interessant voor elke asset en elke beheerder afzonderlijk. En er is ook vanuit de landelijke politiek een behoefte aan inzicht in de kosten die hiermee gemoeid zijn om te kunnen beslissen over allocatie van toekomstige middelen.

Maar hiermee zijn we er nog niet! Er zijn interessante mogelijkheden voor extra waardecreatie. Kunnen we optimalisaties behalen door treintjes van vervangingen, zoals bij het komende sluizenprogramma? Hoe bij vervanging een levensduurbenadering toe te passen, waarbij scope, ontwerp, uitvoering, beheer en recycling worden geoptimaliseerd? En nu we het over scope hebben: kunnen we wellicht functies toevoegen? Kunnen we onze bestaande werkwijzen slimmer inrichten: tegen minder kosten en met meer kwaliteit? Kunnen we onze infrastructuur meer adaptief maken, zodat die kan mee bewegen met de eisen die we er aan stellen?

Kans

Laten we deze vervangingsopgave als kans aangrijpen om onze infrastructuur een kwaliteitsslag te geven en gereed te maken voor de toekomst: een robuuste, flexibele en hiermee duurzame infrastructuur.

De vervanging is dan ook een majeure opgave van nationaal belang. En een complexe opgave met veel kennisvragen, afstemmingen tussen beheerders en bijvoorbeeld financieringsvraagstukken. Een beheerder gaat dit niet even zelf oplossen. Nodig is om hier samen - publiek, privaat en kennis - in op te trekken. Juist door de handen ineen te slaan, krijgen we inzicht in de toekomstige opgaven en interessante mogelijkheden voor verdere ontwikkeling van onze infrastructuur. Ik denk dat ook hier voor de Bouwcampus een mooie uitdaging ligt.

 
Auteur: Margriet Verhoog