Groei Geneefs tramnet nog niet in zicht

In veel Zwitserse steden werden de afgelopen 50 jaar alle trams verbannen. Iets minder rigoureus ging het in Genève. Daar was begin jaren '70 nog één tramlijn over. Mede door toedoen van Christoph Stucki, de jonge directeur van het ov-bedrijf TPG, werd midden jaren '80 de koers verlegd en werden plannen ontwikkeld voor uitbreiding van het tramnet. De eerste lijnen zijn inmiddels in gebruik en het einde is nog lang niet in zicht.

De zeer compacte bebouwing in Genève, met 180.000 inwoners de op één na grootste stad van Zwitserland, laat geen andere keuze dan trams; voor een metro ontbreekt eenvoudigweg de ruimte. Tussen 1985 en 2003 zijn in Genève drie nieuwe tramlijnen geopend, waardoor het tramnet thans een lengte heeft van 21 km. Er is goedkeuring voor de aanleg in de komende vijf jaar van nog eens 19 km, waarvan er momenteel zeven in aanleg zijn.
Het hele net is dubbelsporig en is vrijwel over de gehele lengte gelegd op vrije baan, op veel punten met verkeerslichtenbeïnvloeding. De trams zijn geluidsarm, brandschoon en rijden met grote punctualiteit om de drie of vier minuten. Sinds december 2003 rijden twee tramlijnen over nieuwe rails naar het Place des Nations, waar zich het Europese hoofdkantoor van de VN bevindt, alsmede andere internationale instellingen. Deze organisaties bieden werk aan duizenden ambtenaren.
Eind 2007 komt een nieuwe, 7 km lange tramlijn in bedrijf van Cornavin, het hoofdstation van Genève, naar Meyrin in het noordwesten. Deze lijn wordt in 2010 in een lange rechte lijn doorgetrokken naar CERN, de Europese organisatie voor kernfysisch onderzoek. Dit project is mogelijk doordat de Zwitserse staat sinds kort beschikt over een fonds voor spoedeisende infraprojecten. Hieruit zal ook een andere tramlijn worden gefinancierd, van het stadscentrum naar Bernex, in het zuidwesten.
Verdere verlengingen moeten de tram ooit brengen naar het vliegveld Cointrin, door aanleg van een zijtak vanaf Meryin of door de lijn vanaf Place des Nations te verlengen. Cointrin was vroeger de uitvalsbasis voor intercontinentale en Europese verbindingen van Swissair. Sinds het faillissement van Swissair in 2004, heeft Cointrin sterk aan betekenis ingeboet.
Rond 2015 zal het tramnet aan cohesie winnen door opening van CEVA, een nieuwe 7 km lange spoorlijn die grotendeels door een tunnel loopt. De lijn is momenteel in aanleg tussen het Cornavin-station en de zuidoostflank van Genève, met overbrugging van de Rhône. Het project kost 500 miljoen euro. Via de CEVA-lijn worden doorgaande lange-afstandsdiensten mogelijk van Lausanne en andere Zwitserse steden naar Franse steden ten zuiden van Genève. Vijf van de zes stations op het CEVA-traject zullen per tram bereikbaar zijn, het zesde per trolleybus.

Beleidsfout
Er is indertijd één historische beleidsfout gemaakt, zoals ook TPG-medewerkers nu toegeven. Toen eenmaal de beslissing was gevallen de tram te behouden en het railnet uit te breiden, zou omsporing van smalspoor naar normaalspoor mogelijk zijn geweest. Het Geneefse smalspoor (spoorbreedte 1000 mm) betekent onvermijdelijk smalle trams, met een breedte van 2,30 m. Met normaalspoor, zoals toegepast bij alle Nederlandse trambedrijven, zouden in Genève trams met een breedte van minimaal 2,40 m, en dus een grotere capaciteit, hebben kunnen rijden. In afwachting van toekomstige ontwikkelingen zijn sinds kort alle nieuwe tramlijnen van de TPG gedimensioneerd voor rijtuigen met een breedte van 2,40 m.
Omsporing op normaalspoor zou ook hebben geleid tot lagere aanschaffingsprijzen van rollend materieel, omdat de meeste trammodellen in catalogi van tramfabrieken tegenwoordig zijn gebaseerd op normaalspoor. Bovendien zou omsporing op normaalspoor de deur hebben geopend voor ‘tram-trein’-oplossingen: sneltrams die gebruikmaken van zowel stadsnet als spoorlijnen in de regio.
De oplossing die TGP heeft gekozen is de inzet van zeer lange 7-delige trams - type CityRunner - met een lengte van 42 m en een capaciteit van 220 passagiers. Hiervan zijn er 21 aangeschaft. De vervoersprestaties van dit type tram zijn vergelijkbaar met die van een metro.