Goedkoop vliegticket dwingt HST tot scherpte

De HST blijkt op alle onderzochte aspecten concurrerend met de low-cost maatschappij, behalve op de ticketprijs.

Hogesnelheidstreinen blijven de komende jaren waarschijnlijk de hete adem in de nek voelen van met goedkope tickets stuntende vliegmaatschappijen. Dit ondanks de recente terechtwijzing van de Europese Commissie aan het adres van de Ierse vliegmaatschappij Ryan Air over ontoelaatbare overheidssteun op de luchthaven van Charleroi.

Op een snel groeiend aantal bestemmingen tussen Europese steden kunnen reizigers kiezen tussen het kopen van een kaartje voor de hoge snelheidstrein of een goedkoop vliegticket bij een zogeheten low cost carrier. Enerzijds door het gestaag uitbreidende netwerk van Europese hogesnelheidslijnen. Anderzijds door het snel expanderende aantallen vliegbestemmingen van maatschappijen als Ryan Air en easyJet. Hoewel substitutie-effecten nog niet concreet in enig onderzoek zijn aangetoond, maken zowel zakenreizigers als toeristen wel degelijk in toenemende mate een afweging welke vervoerwijze voor hen het meest passend is. Dat is de conclusie van inmiddels voormalig student Jeroen Weppner (NHTV) in zijn afstudeerverslag aan de universiteit van Utrecht.
Het motief speelt een belangrijke rol bij deze keuze, blijkt onder meer uit enquêtes die Weppner op Schiphol hield onder passagiers van goedkope vliegmaatschappijen. Zakelijke reizigers hechten veel waarde aan punctualiteit en een goede frequentie. Voor niet-zakelijke reizigers is vaak de ticketprijs van doorslaggevend belang.
De conclusie dat in geval van een concrete keuzemogelijkheid de zakenreiziger de trein neemt en de toerist het vliegtuig, is volgens Weppner maar ten dele juist en bovendien aan verandering onderhevig. De HST vervoert in het buitenland veel niet-zakelijke passagiers, terwijl deze zich richt op de zakelijke reiziger. De low-cost vliegmaatschappijen verplaatsen tegenwoordig steeds meer zakelijke reizigers, terwijl de doelgroep niet-zakelijk is.
De HST blijkt op alle onderzochte aspecten concurrerend met de low-cost maatschappij, behalve op de ticketprijs. Weppner adviseert HST-exploitanten daarom de prijs van hun kaartjes niet te veel te laten afwijken van die van een goedkoop vliegticket, gemiddeld ongeveer 100 euro. De onderlinge prijsverhouding zal uiteindelijk doorslaggevend zijn in de concurrentiestrijd. Daarnaast moet de HST zich volgens Weppner ook meer gaan richten op het niet-zakelijke ‘Disneyland’-segment: reizigers die voor een korte vakantie of stedentrip nabij hun bestemming uitstappen.

Substitutie
De Groningse hoogleraar ruimtelijke economie Jan Oosterhavan refereert aan de zeer forse substitutie van vliegtuig naar trein ten tijde van de introductie van het concept HST. ‘Dat was nog in de tijd van de hoge vliegtarieven. Hoe dit verhaal gaat schuiven bij de easyJets is nog niet duidelijk. Het zou goed kunnen dat de luchtvaart verloren marktaandeel terugverovert. Deels althans, want de HST brengt je van stadshart tot stadshart. Daarop hebben goedkope vliegmaatschappijen geen antwoord.’
Woordvoerder Michiel Jonker van NS Internationaal constateert dat zijn bedrijf substantiële concurrentie ondervindt door low-cost carriers, maar dan als gevolg van de recessie. ‘Daarnaast zie je ook meer concurrentie tussen bestemmingen. Mensen kopen sneller een vliegticket naar Barcelona in plaats van een treinticket naar Parijs. Dat valt nu ook binnen hun budgetbereik. We kijken hoe we moeten reageren. Aanpassen van het verkoopkanaal van NS Internationaal is een van onze antwoorden. Dat is verouderd door de snelle opkomst van alternatieven als internet en sms.’