Goede handhaving is nog niet meteen een verdienmodel

Als verkeerskundige spreek ik vaak bewoners die handhaving als dè oplossing zien voor verkeersonveiligheid. juist als het wegontwerp op orde is maar het verkeersgedrag niet. Vaak weten bewoners niet dat behalve handhaving ook de afhandeling van boetes (en dan vooral de afhandeling van de bezwaren) een probleem is

Alle baten naar het rijk of alle baten naar de gemeente? 

Op dit moment gaan de opbrengsten van handhaving op verkeersveiligheid naar de schatkist, het rijk. Daardoor kost deze handhaving de gemeente alleen maar. Handhaving op verkeersveiligheid krijgt niet de prioriteit die je graag zou zien. 

Veel gemeentes zien dat graag anders, die zouden de opbrengsten van boetes graag zelf houden. Maar toch het is niet wenselijk om geld van boetes terug laten stromen naar de gemeente. Boetes worden dan een verdienmodel voor gemeentes. Het schrikbeeld: gemeentes handhaven op wegen waar de snelheidslimiet niet geloofwaardig is. Handhaving gebeurt dan om de kas van de gemeente te spekken, niet om de verkeersveiligheid te verbeteren. 

Er is ook een middenweg

Je zou kunnen denken aan een redelijke verdeling van de opbrengsten uit boetes die voortkomen uit handhaving op verkeersveiligheid. Immers, zowel gemeentes (die de handhaving doen) als het rijk (die de afhandeling doet) maken kosten. 

De redelijkheid zit er ook in dat het wel moet wel bijdragen aan verkeersveiligheid. Maar je kan handhaving redelijkerwijs niet koppelen aan het aantal gebeurde ongevallen, want ongevallenregistratie gebeurt door dezelfde handhaving. Het zou dan een corrupte prikkel worden.

Tegemoetkoming in handhaversuren

Je kan handhaving koppelen aan risicobenadering. En wat is logischer dan om daarbij te kiezen voor de landelijke prioriteiten van handhaving? Voor elke boete gaat een deel van de boete naar de gemeente die de boete heeft uitgedeeld

• Veelplegers: elke gemeente mag 1:1000 inwoners aanwijzen als veelpleger, op basis van bekeuringen afgelopen jaar. De lijst wordt elk jaar herijkt. Elke bekeuring voor een veelpleger levert de vergoeding voor een hele dag handhaven, ook als de veelplegers uit een andere gemeente komt. 
• Alcohol en afleiding: Mono heeft niet kunnen voorkomen dat ik nog altijd veel fietsers en autobestuurders (aan mijn kant van de weg) met een telefoon in de hand zie. Gemeentelijke handhavingsuren op alcohol en afleiding mogen 1:1 gedeclareerd worden, ongeacht bekeuringen. 
• Roodlichtnegatie: elke verkeerslichtenregeling en spoorwegovergang die geautomatiseerd op roodlichtnegatie handhaaft (100% handhaving), staat garant voor het de vergoeding van enkele vakantiedagen van de gemeentelijke handhaver.
• Snelheid Je kant handhaving zonder meer koppelen aan snelheidsreductie, dan zou je een slecht wegontwerp belonen. Daarom wel de eis: uren handhaving zijn alleen declarabel op wegen die conform een verkeersveiligheidaudit zijn aangelegd (goed ontwerp). Ook 30km/u wegen vallen onder deze regeling. Hierbij geldt een prestatienorm: zolang op die wegen de V85 onder de maximum snelheid ligt, dan is de vergoeding gelijk aan het aantal  handhavingsuren van de gemeentelijke handhaver.

Ik ben zo vrij om daar nog een aan toe te voegen: handhaven op illegale voertuigen. Denk aan het van de weg halen van opgevoerde e-fietsen, sjoemelscooters met gashendel, elektrische stepjes en ander illegaal geïmporteerde Chinese rommel. En denk ook aan motorfietsen en auto’s die hun fabrieksuitlaat hebben vervangen door een illegale trompet.

Je kan het ook omdraaien: de gemeente krijgt de opbrengst van de boetes, maar de gemeente draagt een deel van dat bedrag af aan het rijk, als er bezwaar op wordt gemaakt. Maximeer desnoods het aantal bezwaren per gemeente. Op die manier hebben gemeentes een prikkel om niet te handhaven wanneer de handhaving discutabel is. DAS signaleert dat steeds meer mensen moeite hebben met de hoogte boete - en dan niet met de boete op zich. En  verkeersboete.nl claimt 25 tot 40% van de boetes effectief aan te kunnen vechten en claimt daarmee ruim 2,3 miljoen ‘bespaard’ te hebben voor vermeende overtreders. ‘De een zijn dood is de ander zijn brood’, schiet me dan door het hoofd.

Iedereen beter af

Als er meer gehandhaafd wordt op verkeersveiligheid -met daarbij een redelijke verdeling is van de baten op handhaving-  dan hoeft handhaving niet te kosten, in tegendeel, ik verwacht hogere opbrengsten voor zowel rijk als voor gemeente. En mocht het rijk onverhoopt met een positief saldo eindigen, kan dat saldo mooi gebruikt worden om de huidige rijksbezuinigingen op verkeersveiligheid weer terug te draaien.