Genomineerden Cuperusprijs: Thaddeus Weisshaar

Thaddeus Weisshaar, onderzocht duurzaam reizen in Europa. “Mijn professor heeft me genomineerd zonder dat ik het wist. Het was een grote verrassing,” vertelt hij. Zijn onderzoek naar de voorkeuren van passagiers voor nachttreinen en het boeken van deze reizen biedt aanknopingspunten om de nachttrein onder de aandacht te brengen.

Onderzoek naar nachttreinen en passagiersvoorkeuren

Weisshaar's onderzoek richtte zich op het gedrag van nachttreinreizigers en hun boekingsvoorkeuren. “Nieuw in mijn onderzoek is dat ik als een van de eersten heb gekeken naar de boekingsprocessen en de verschillen tussen reizigers voor nachttreinen,” legt hij uit. Zijn casestudy ging uit van een hypothetische nachttrein van Amsterdam naar Barcelona, een route die momenteel niet bestaat, maar die door de Oostenrijkse spoorwegen geëxploiteerd zou kunnen worden, de grootste aanbieder van nachttreinen.

Weisshaar liep stage bij RHDHV tijdens zijn onderzoek. Dat betekende ook dat hij zijn enquête kon voorleggen aan het NS-panel. “Het NS-panel is erg handig om een brede groep respondenten te bereiken, maar het blijft altijd een uitdaging om voldoende antwoorden te krijgen en de bevolking goed te vertegenwoordigen,” aldus Weisshaar.

Waarom dit onderzoek?

Weisshaar's passie voor treinen en duurzame langeafstandsreizen binnen Europa was de drijfveer achter zijn onderzoek. “Ik kom uit München, waar dagelijks acht tot negen vluchten naar Schiphol vertrekken, maar er is vaak maar één nachttrein van Nederland naar München. Ik vraag me af waarom er niet meer nachttreinen zijn.” Zelf maakt hij regelmatig gebruik van de nachttrein naar Duitsland, maar ervaart hij de gebrekkige kwaliteit vergeleken met vliegreizen. “Ik wil graag vaker de nachttrein nemen, maar vliegen is comfortabeler en vaak goedkoper.”

Belangrijkste bevindingen

Een van Weisshaar's belangrijkste bevindingen gaat over het gemak van het boeken van een reis – of beter gezegd, het gebrek aan gemak dat er nu is. “Reizigers willen graag één enkel ticket kunnen boeken voor hun hele reis, zonder verschillende tickets voor elke etappe. Vliegtickets zijn veel eenvoudiger te vergelijken dan nachttreinreizen, en op veel platformen zijn nachttreinen vaak niet beschikbaar.” Hij wijst erop dat je een nachttrein kunt boeken via NS International, maar dezelfde trein mogelijk niet vindt via Deutsche Bahn, tenzij DB ook betrokken is bij de exploitatie van die trein.

“We denken vaak dat de keuze alleen gaat tussen de nachttrein en het vliegtuig, maar de HSL is ook een belangrijke optie,” legt Weisshaar uit. De grootste factor die bepaalt in welke groep reizigers vallen, is hun milieubewustzijn.

Wat kunnen we met het onderzoek?

Weisshaar onderzocht hoe het percentage nachttreingebruikers verandert afhankelijk van beleidsmaatregelen. In het publieke debat is er regelmatig discussie over subsidies voor nachttreinen en het verlagen van kosten voor het gebruik van spoorlijnen. “Nachttreinsubsidies zijn minder efficiënt dan het verlagen van de gebruikskosten van het spoor. Als je alleen nachttreinen subsidieert, gaat dit ten koste van de HSL. Beide modaliteiten moeten we in overweging nemen.”

Voor nachttreinoperators adviseert Weisshaar om zich te richten op de groep ervaren nachttreinreizigers en te focussen op comfort. “Het soort bed is erg belangrijk voor deze reizigers, en de nieuwe capsulebedden van de Oostenrijkse spoorwegen zijn bijvoorbeeld heel populair. Ze bieden privacy en comfort, hoewel ze minder ruimte voor de operator creëren.”

Methode

Weisshaar deelde de respondenten in vier segmenten in:

1. Experienced Night Train Travelers – deze groep kiest bewust voor de nachttrein.
2. Flight lovers – mensen die de voorkeur geven aan vliegen.
3. Cost Sensitive Travelers
4. Environmental Friendly Comfort Lovers) – een kleinere groep die vooral voor de hogesnelheidstrein (HSL) kiest, in plaats van de nachttrein.

Zijn onderzoek betrof 1031 respondenten en analyseerde verschillende scenario's. In het basisscenario zou 40% van de reizigers voor de nachttrein kiezen, 45% voor het vliegtuig, en 15% voor de HSL.

Uitreiking

De winnaar van de Cuperusprijs wordt bekendgemaakt op het précongres van het Nationaal Verkeerskundecongres, op woensdag 6 november. Komt u ook?