Gedrag beter voorspelbaar met supernetwerkmodel (VK 2/2014)

Moeten we ruimtelijke ontwikkeling vooral in de binnenstad concentreren of is het voor de bereikbaarheid juist beter om te concentreren rond de ov-knooppunten? Om een onderbouwd antwoord te kunnen geven op zo’n beleidsvraag is nu een ‘supernetwerkmodel’ ontwikkeld en toegepast om het effect te meten van zeven beleidsmaatregelen in Rotterdam.

Een wetenschappelijke definitie van bereikbaarheid is ‘de mate waarin de ruimtelijke inrichting en transportsystemen mogelijkheden bieden voor (groepen van) individuen om activiteiten en bestemmingen te bereiken door middel van een (combinatie van transportmodaliteiten’. Zo’n definitie stelt direct enige uitdagingen. Zo ontbreekt het grotendeels aan methoden om de effecten op bereikbaarheid te kunnen inschatten, evenals aan noodzakelijk inzicht in consumentengedrag als het gaat om (multimodale) verplaatsingen en activiteitenlocaties.

De oplossing is gezocht in de ontwikkeling van een supernetwerkmodel. Waar een traditioneel unimodaal netwerk bestaat uit een (groot) aantal knooppunten (kruispunten of stations) en lijnen tussen die punten (wegen of spoor), kent een supernetwerk ook verbindingen tussen netwerken (auto, ov, lopen, fietsen). Tussen twee knopen in de verschillende netwerken ligt dan een verbinding die het overstappen tussen de twee netwerken symboliseert. Het supernetwerkmodel dat nu is ontwikkeld integreert daarnaast ook: het ICT-netwerk (wat de effecten van telewerken en teleshopping inzichtelijk maakt), activiteiten in tijd en ruimte op het niveau van het individu én

afstemming van de paden van personen die op gegeven plaatsen en tijden samen activiteiten uitvoeren.

Daarmee is het supernetwerkmodel opgewaardeerd tot een ‘activiteiten gebaseerd’ model. Deze modellen zijn niet nieuw, maar combineerden nog niet multimodale reizen in relatie tot volledige activiteitenpatronen. Door nu de eigenschappen van transportnetwerken te integreren met activiteitlocaties en activiteitenprogramma’s van individuen, kan onderzocht worden wat de effecten zijn op het reisgedrag van ruimtelijk beleid en verkeers- en vervoerbeleid.

Concreet: het model voorspelt voor elke persoon hoe deze zich verplaatst voor het uitvoeren van zijn dagelijkse activiteiten: waar naar toe wordt gereisd (inclusief opties van telewerken en telewinkelen), in welke volgorde activiteiten worden uitgevoerd, het al-dan-niet combineren van verschillende activiteiten op een reis (trip ketenen), wanneer wordt gereisd, met welke vervo rmiddellen, via welke route, waar er wordt in-, op-, en overgestapt en waar wordt geparkeerd. Alle individuele verplaatsingen kunnen vervolgens door het model worden geaggregeerd tot indicatoren die helpen om het verhaal achter de geaggregeerde voorspellingen te vertellen.

In samenwerking met medewerkers van de gemeente Rotterdam zijn de effecten van zeven beleidsmaatregelen voorspeld, waaronder de verhoging van de intercityfrequentie Dordrecht - Den Haag, de opwaardering van station Rotterdam stadion en afwaardering van station Blaak, maar ook het verhogen van parkeertarieven bij activiteitenlocaties. Belangrijke uitkomst van deze studie is dat de effecten van ruimtelijk beleid en mobiliteitsbeleid elkaar kunnen versterken.

Integrale DBR-notitie 
Activiteit gebaseerde supernetwerk modellen 

 
Auteur: Margriet Verhoog