Fokko Klok over nodale oriëntatie, intelligent handhaven, focussen en techniek

In Dossier Handhaving Verkeerskunde 8/2011 gepubliceerd onder de titel 

'Handhaven in een goudmijn'.

Fokko Klok, hoofd Dienst Verkeerspolitie KLPD:

‘Achteraf vaststellen dat iemand 120 km/uur reed in een 30 km-gebied’

Verkeershandhaving legitimeert de aanwezigheid van de politie in het verkeer. Een onschatbaar gegeven, want het verkeer ontwikkelt zich tot een goudmijn voor de opsporing. In het verkeer stromen mensen, voertuigen, goederen en informatie samen op infrastructurele knooppunten: de nodes. Hier oefent de politie gerichte controles uit: nodale oriëntatie. Ofwel, intelligent handhaven.

Nodale oriëntatie; anders gezegd: met multifocale glazen naar het verkeer kijken. Hoe doe je dat en waarom? Fokko Klok, hoofd dienst Verkeerspolitie legt uit: ‘De oorsprong van de politie is de verkeershandhaving. Het verkeer beweegt zich in de openbare ruimte. Iedere crimineel kan zich thuis achter zijn gordijnen opsluiten, maar in het verkeer zijn alle bewegingen te volgen. Mensen-, goederen-, geld- en informatiestromen verplaatsen zich van plaats naar plaats en maken gebruik van infrastructuur. Het aangrijpingspunt voor de politie ligt daar waar deze stromen samenkomen: op de knooppunten, de nodes. Hier oefent de politie gerichte controles uit op mensen, goederen, geld en informatie. Dit is een nieuwe benadering waarin we dus met verschillende brillen naar het verkeer kijken. Op die manier ontdekt de politie patronen in het verkeer. Ik zeg ook wel eens: verkeershandhaving is een goudmijn voor de opsporing. Vroeger had je verkeerspolitie, nu spreek je

over politie in het verkeer.’

De kunst van het controleren

Hoe handhaaf je verkeersveiligheid én bevorder je opsporing in het verkeer? Spreek je dan van een duivels dilemma of een nuttig samenspel? Klok: ‘Het is absoluut een nuttig samenspel: als je handhaaft zie je veel, hoor je veel en krijg je heel veel informatie over hoe verschillende doelgroepen zich bewegen. ‘De kunst van het controleren’, noem ik het wel, kijk niet alleen naar de techniek maar ook eromheen. Zie je een opvallende combinatie van chauffeur en auto, vraag dan even na. Verkeersveiligheid blijft – ook in de overgang naar een landelijke politie – de basis van de handhaving. Maar zonder verkeershandhaving geen opsporing in het verkeer. Verkeershandhaving geeft je de legitimatie om in het verkeer te zijn en om criminaliteit op te sporen.’     

Afstand meten

Welke invloed heeft techniek op de handhaving? Klok: ‘De techniek gaat ons helpen. Je ziet een trend van massale verkeerhandhaving naar individuele waarneming met de computer, die berekent bijvoorbeeld ook het afstand houden. Dat zullen we binnen afzienbare tijd kunnen toepassen. Een andere techniek uit Amerika is de zogenoemde ‘crash cube’. Hiermee kun je de historie van een auto achteraf aflezen. Bijvoorbeeld bij een crash, maar ook achteraf kun je vaststellen dat iemand met 120 km/uur reed door een 30 km-gebied. Deze ontwikkeling gaat door. De Europese Unie besloot onlangs dat computers ten behoeve van handhaving onderling ‘uitleesbaar’ moeten zijn. Dat geldt al bij het vrachtvervoer voor de controle op rij- en rusttijden en dat gaat nu voor meer doeleinden gelden, zoals snelheid en afstand. Daarnaast zie je technische vooruitgang in het uitschrijven van bonnen. De digitale bon komt eraan.’   

Hoe kan handhaving nog effectiever worden? ‘Door met de steeds beperktere middelen nog scherper te focussen. Goed kijken naar: de dominante ongevaloorzaken en de meest kwetsbare groepen verkeersdeelnemers. Maar ook, waar bevinden zich de grootste concentraties als het gaat om inspanning, oorzaken en de middelen die je hebt. Je komt dan globaal uit binnen de ring van de vier grote steden. Wat dat betreft lijken we het bedrijfsleven wel.’

Hoewel Klok nu een specifiek concentratiegebied noemt, zijn er wat hem betreft weinig verschillen in de handhaving op de snelweg en het onderliggend wegennet. ‘Op alle wegen geldt een duidelijke focus op de meest kwetsbare verkeersdeelnemers. Op de snelwegen zijn dat de motorrijders, op de provinciale en gemeentelijke wegen zijn dat fietsers en voetgangers. Wel zijn er verschillen in het handhaven van objectieve en subjectieve onveiligheid. Voor handhaven bij subjectieve onveiligheid, bijvoorbeeld bij scholen, vind je makkelijker en meer draagvlak dan voor het handhaven van de (objectieve) 100 km-limiet vanwege het milieu op de A2. En ook is er een effectverschil: bij objectieve handhaving gaat het om massale, technische controles, terwijl het bij subjectieve handhaving veel meer gaat om lokale bewustwording.’

Over bewustwording gesproken. Ziet Klok een link tussen verkeersgedrag en algemeen gedrag? ‘Mijn stellige overtuiging is dat als je mensen leert hoe ze zich moeten gedragen in het verkeer, dat ze dat dan ook doen in de maatschappij. Daarom is het zo belangrijk om kinderen al heel jong te leren hoe ze zich moeten gedragen in het verkeer, voordat je ze terugziet op de brommer en ze bier gaan drinken.’ Tot slot: de capaciteit voor handhaving is beperkt, terwijl de behoefte oneindig is. Hoe ga je daarmee om? ‘Door te focussen, de inzet van techniek en intelligent handhaven.’

 
Auteur: Joske van Lith