Fieldlabs autonoom vervoer: samen werken aan de toekomst

“We zagen dat er veel losse projecten, losse pilots ontstonden met veel partijen, die niet altijd goed op de hoogte waren van elkaars voortgang en kennis”, vertelt Daniël Koelikamp, teamleider slimme en groene mobiliteit bij de provincie Groningen. “Daarom zijn we een aantal fieldlabs op het gebied van autonoom vervoer gestart waar we met overheden, bedrijven en kennisinstellingen samen werken aan het aanjagen van autonoom vervoer vanuit de testfase naar verdere opschaling.”

In de provincie zijn fieldlabs voor elke modaliteit: de Hyperloop komt bij Veendam en later met het European Hyperloop Centre in Meerstad, Groningen Airport Eelde voor de luchtvaart (o.a. transport medische goederen met drones), de Eemshaven voor vervoer over water, Zernike campus en Stadskanaal (Makeport Mercurius) voor vervoer over de weg en het opstelterrein De Vork tot en met de grens van Friesland voor autonoom spoorvervoer. Daarbij vindt er ook uitwisseling plaats tussen de fieldlabs en kunnen de modaliteiten ook testen en ontwikkelen op elkaars field lab. Er is bijvoorbeeld al gereden op de airstrip van de airport en met drones gevlogen op Zernike en in de Eemshaven.

“We willen kennis en ontwikkeling delen en zorgen voor trainingen en opleidingen, samen met kennisinstituten. Zo begint in september de opleiding voor allround drone-expert, in combinatie met Noorderpoort en Omnidrones. We willen voor alle autonome modaliteiten ook voorop lopen in training en opleiding, om klaar te zijn voor de arbeidsmarkt van de toekomst”, vertelt Koelikamp.

Betere en efficiëntere ontsluiting

Koelikamp ziet in autonoom vervoer onder meer kansen om landelijke gebieden efficiënt en betaalbaar te ontsluiten. “Dan heb je het vaak over dorpen en over vrij afgelegen plekken. Door autonoom vervoer vraaggestuurd aan te bieden kun je die beter bereikbaar houden. Vraaggestuurd vervoer is daar in sommige gevallen een betere optie dan vervoer met een lijndienst of belbus, die je ver vooraf moet reserveren. Je kunt dan efficiënt vervoer directer van A naar B laten rijden, in plaats van een bus op een vaste route met veel lege plekken. Dat bespaart bovendien brandstof, wat weer scheelt in de kosten en bijdraagt aan de verduurzamingsopgave.”

“We zijn het enige autonoom-vervoerprogramma in Europa dat op alle modaliteiten inzet. Dat doen we vanuit een bredere gedachte. Wat in 2016 begon met de eerste autonome shuttle op de openbare weg in Appelscha, is inmiddels uitgegroeid tot een volwaardig programma. Daarbij kan autonoom vervoer in verschillende modaliteiten een oplossing zijn voor dorpen én voor steden. Er is een toenemend gebrek aan ruimte in steden, terwijl veel steden wel  kampen met een verstedelijkingsopgave. Autonoom vervoer, op alle modaliteiten, kan daar een rol in spelen.”

Spoor

“Ook het treinvervoer kan door autonome technieken efficiënter”, vertelt Koelikamp. “Vaak is er behoefte aan meer capaciteit, maar zou je daarvoor het spoor moeten uitbreiden van enkel- of dubbelspoor naar meer sporen. Die ruimte is er niet altijd, net als het budget. Met autonome technieken kunnen treinen dichter op elkaar rijden, waardoor je de capaciteit van het bestaande spoor kunt vergroten. Bovendien geldt ook hiervoor dat autonome treinen minder brandstof verbruiken, wat scheelt in kosten en uitstoot, en de levenscyclus van onderdelen wordt met geprogrammeerd rijden voorspelbaarder.”

Krappe arbeidsmarkt

Niet alleen ruimtegebrek is een probleem, bij de huidige toenemende krapte op de arbeidsmarkt is het ook van groot belang om de beschikbare capaciteit efficiënt in te zetten. “Neem autonome bussen, die op het depot autonoom voorsorteren naar de haltes, of ’s avonds automatisch door de wasstraat gaan. Dan hoef je daar geen chauffeur voor in te zetten – waardoor je die wél in kunt zetten waar hij het meeste nodig is, op de buslijn zelf.”