‘Elimineer de burger’

Hoe breng je als overheid de buitenwereld naar binnen? Als iemand dat weet, dan is het Ferenc van Damme. En hij deelt graag zijn kennis. Dat doet hij bijvoorbeeld op het Nationaal verkeerskundecongres op 5 november in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle.

Ferenc van Damme (55) is niet zomaar een ambtenaar. Officieel is hij projectleider communicatie en participatie bij de provincie Overijssel. Met als aanvankelijke opdracht: ‘ga de dialoog met de burger aan’. Maar ‘burger’ vindt Van Damme een rotwoord: alleen gebezigd door bureaucraten en militairen en dodelijk voor tweerichtingsverkeer. Zijn project is daarom omgedoopt tot ‘Elimineer de burger’.

Dat klinkt al anders. ‘Het begrip burger is om twee redenen niet goed,’ steekt Van Damme van wal. ‘Ten eerste ken ik niemand die zich door die onzinnige term aangesproken of geraakt voelt. Dé burger is net zo’n algemeenheid als dé klant of dé reiziger. Ten tweede houdt het de kwalijke kloof in stand tussen overheid en burger, wij en zij. Als je burgers mensen of inwoners noemt, ontstaat eerder een sfeer van gelijkwaardigheid en wederkerigheid.’

De boer op

Een paar keer per week gaat Van Damme de boer op om te horen wat er leeft in de provincie. ‘Bijna 70 procent van de mensen denkt ‘Ik betaal belasting en dan moet de overheid het maar voor mij regelen’. Dat geldt zeker voor infrastructuur en mobiliteit. Mensen vinden het allemaal best zolang ze er niet over na hoeven te denken. Zodra het raakt aan hun backyard, heeft iedereen een heftige, vaak negatieve mening.’

Bestellijst

Van Damme: ‘Overijssel leert hoe mensen zelf een rol kunnen pakken in de participatiesamenleving. Neem mobiliteit op het platteland. Het budget voor openbaar vervoer krimpt. Mensen slaan alarm: ‘Mijn buslijn gaat eraan’. Op avonden met hen deel je eerst de feiten: wat kost het ov, wie gebruikt het? Dan probeer je vooroordelen over ambtenaren en overheden weg te nemen: wie gaat er eigenlijk over? En vervolgens spar je over oplossingen. Zo breng je mensen op allerlei frisse en nieuwe ideeën: e-bikes, buurtbussen, apps om auto’s te delen. De neiging bestaat ons een bestellijst mee te geven. Wij leggen de bal bij hen, en bieden aan te helpen bij het ontwikkelen van hun plannen. Dat vuurtje blijven we aanblazen.’

Oom en tante

Ferenc van Damme schakelt en makelt driftig tussen bestuur en bevolking. ‘Soms staat Overijssel op de onderste sport van de participatieladder, als kadersteller of handhaver. Soms staan we in het midden, als partner. En soms staan we bovenaan de ladder. Niet als baas, maar als wijze oom en tante die anderen helpen dromen waar te maken.’