Eindhoven in de ban van zwevende fietsring

Een zwevende ring met 24 tuidraden 'bungelend' aan een 60 meter hoge pyloon. Zo oogt in 2010 een nieuwe cirkelvormige fiets/voetgangersbrug aan Eindhovens westzijde. Het moet een oogstrelend visitekaartje worden dat recht doet aan de slogan 'leading in technology', waarmee Nederlands vijfde stad zich tooit.

'Kruising Rotonde Heerbaan' luidt nu nog de werktitel voor het 17 miljoen euro kostende ongelijkvloerse ontwerp waarbij het autoverkeer 1,5 meter onder maaiveld stroomt en het langzaam verkeer 'ringvormig' zo'n 5 meter hoger wordt afgewikkeld. 'Daar moet inderdaad nog een mooie, passende naam bij worden bedacht', erkent Irmo Kaal van de sector planontwikkeling van de stad. 'Want het wordt wel gelijk een van de mooiste kruispunten van Nederland!', motiveert hij enthousiast. Die geestdrift deelt hij met de gemeentelijke welstandscommissie die eerder dit jaar haar zegen gaf aan het innovatieve ontwerp van 'bruggenbouwers' IPV Delft.
Andere ontwerpen met fietstunnels of een viertal viaducten zouden in totaal wel zo'n 30 miljoen euro hebben gekost. 'Dit ontwerp is fraaier, beter én goedkoper', aldus Kaal. Van het totaalbedrag betreft 11 miljoen euro de gewone kruispuntoplossing beganegronds voor het autoverkeer en 6 miljoen euro de fietsring. Dat hier een ongelijkvloerse oplossing moest worden gevonden, stond al enige tijd vast. Tot 2020 zwelt het verkeer in de noord/zuid- en oost/westrelatie hier met 300 à 400 respectievelijk 60 procent aan. 'Een mooie combinatie van functioneel en artistiek', typeert ir. Niels Degenkamp van het Delftse ontwerpbureau dat in de 11 jaar van zijn bestaan al voor zo'n 300 bruggen tekende. IPV Delft (dat ook in straatmeubilair 'doet'), ontwierp eerder een fiets-tuibrug in Emmen. De ringvorm waarvoor in het Eindhovense geval werd gekozen en die voortvloeit uit het feit dat fietsers hier uit zeven richtingen samenkomen, is een nouveauté in vormgeving. De fietsers rijden straks als het ware 'buitenom', dat wil zeggen aan de buitenzijde van de cirkel die de 24 tuidraden aan de pyloon vormen. Binnen de ring komt contragewicht waarmee de krachten op het brugdek zelf worden verevend. Binnen- en buitenring worden verbonden door lamellen met geïntegreerde verlichting waarmee de cirkel bij duisternis lijkt te zweven.

Sta-in-de-weg
Hoog boven het verkeer torent straks de 60 meter hoge pyloon die in de ondergrondse kruising in de aarde steekt. 'Defensie' zou hier nog roet in het eten kunnen gooien. Formeel zou die pyloon namelijk een sta-in-de-weg kunnen zijn als een vliegtuig in een noodsituatie in een lange glijvlucht op het nabijgelegen militaire vliegveld aankoerst. Wordt de pyloon echter 10 meter lager, dan valt het ontwerp min of meer in duigen. De tuidraden zouden dan een hoek van 45 in plaats van 55 graden maken. Niet alleen stilistisch zou dat een aderlating betekenen maar bovendien zou dat de 'afleiding' van verticale krachten naar de pyloon verminderen. 'Dat is aanzienlijk minder gunstig', licht Degenkamp toe. 'Het zou zwaardere tuidraden en een zwaardere brugconstructie vereisen.' Het fragiele en lichtvoetige ontwerp zou daarmee worden geschaad. Bovendien zou de ringconstructie daarmee duurder uitpakken.
Figuurlijk gesproken tilt de gemeente niet zwaar aan het hoogteprobleem. 'We hebben goede hoop dat we hier in samenspraak met Defensie uitkomen', zegt Kaal, onder meer verwijzend naar het feit dat in de directe omgeving al eerder met de geldende hoogtenormen soepel kon worden omgesprongen.
Een andere hobbel die nog moet worden genomen, is de financiering. 13 miljoen is bij wijze van spreken voor het totale ontwerp al in kas. De resterende 4 miljoen euro moet via subsidie op tafel komen. Gedacht wordt daarbij aan de provincie en het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (waarin 21 gemeenten in de Brabantse zuidoosthoek samenwerken) en - vanwege de ontsluiting van het nabijgelegen Brainpark - aan de Europese Unie.