‘Een bon voor de wegbeheerder’

Iemand rijdt te hard. Eigen schuld of schuld van de wegbeheer­der? Zo zwart/wit is het lang niet altijd maar volgens verkeerskundige en -consultant Peter W.M. Snoeren lappen gemeenten en provincies vormgevings- en inrichtingseisen voor de openbare weg nog altijd te veel aan hun laars. Een onafhanke­lijk 'verkeersexpertisebureau' zou toezicht moeten uitoefenen en verplichtingen op moeten kunnen leggen. Desnoods met een boetesysteem als sluitstuk.

Deze voorstellen, alsook een sterkere rol voor politie en CROW, zijn de vier oplossingsrichtingen die Snoeren suggereert in zijn scriptie 'Een bon voor de wegbeheerder' die hij eerder dit jaar publiceerde en waarmee hij aan de Universiteit van Utrecht afstudeerde. 'De vrijheid in vormgeving en inrichting moet meer aan banden worden gelegd', meent de auteur die de ontwikkelingen op dit vlak de afgelopen 17 jaar volgde en daarvan in zijn scriptie verslag doet. 'Met de introductie van ‘Duurzaam Veilig’ en de wegcategorisering is het allemaal wel beduidend beter geworden, maar de discrepantie tussen vormgeving en inrichting enerzijds en gewenst verkeersgedrag anderzijds, bestaat nog steeds. Bijvoorbeeld op gebiedsontsluitingswegen zie je dat wegbeheerders nog een veelheid aan oplossingen toepassen die het voor weggebruikers onduidelijk maken welk gedrag van hen verwacht wordt.'
Voor verkeersbesluiten moeten wegbeheerders op grond van art. 24 van het BABW de politie consulteren. Volgens Snoeren is dat nu vaak een verplicht nummer. 'Het is te vrijblijvend. Men zou het voorschrift serieuzer moeten nemen, bijvoorbeeld door wegbeheerder en politie tot consensus te verplichten', zegt hij. Extra toezicht door genoemd onafhankelijk expertisebureau, dan wel op te 'hangen' aan Verkeer en Waterstaat of de onafhankelijke gemeentelijke of provinciale rekenkamers, stuit waarschijnlijk op meer weerstand. 'Men meent dat de autonomie van de wegbeheerder dan in het gedrang komt', zegt Snoeren. ‘Daarvan hoeft niet per se sprake te zijn’, gelooft Eddy Westdijk, bij het CROW verantwoordelijk voor de zogeheten essentiële herkenbaarheidskenmerken (EHK) van wegen. CROW-aanbevelingen zouden de status van 'algemeen verbindend voorschrift' kunnen krijgen, licht Snoeren zelf toe, maar Westdijk ziet het heel genuanceerd: 'Voor stroom- en gebiedsontsluitingswegen zou inderdaad wel meer naleving van de CROW-richtlijnen gewenst zijn. Bij aspecten als belijning en gekozen snelheidsregime, zou zelfs een statusverschuiving in de richting van wetgeving te overwegen zijn. Maar op erftoegangswegen en in verblijfsgebieden en ook in bepaalde buitengebieden zou men zich daarentegen juist wat meer inrichtingsvrijheid kunnen permitteren, bijvoorbeeld door meer aan te sluiten bij de plaatselijke situatie of cultuur.'
Overigens erkent Westdijk mét Snoeren dat de discrepantie tussen wegbeeld en gewenst gedrag de laatste 10, 15 jaar wel kleiner is geworden. 'Kijk om u heen, dan is dat verschil duidelijk vast te stellen. Internationaal lopen we voorop', aldus Westdijk, die meent dat een Europese evenknie hooguit in Zweden te vinden is.
Snoerens aanbevelingen kan de ANWB, die op grond van 'wegbeeldonderzoek' eerder vaststelde dat veel automobilisten buiten de bebouwde kom gissen welke snelheid van hen wordt verlangd, ondersteunen . 'Ook de betekenis van bepaalde lijnen blijkt vaak onduidelijk', aldus Maarten Ligt van de bond. Hernieuwd wegbeeldonderzoek staat dit jaar op het programma in Noord- en Zuid-Holland, evenzo komen Limburg en Noord-Brabant aan bod.
'Voor vele industriële producten bestaan wettelijke voorschriften maar voor bijvoorbeeld wegdrempels of uitritconstructies is gek genoeg weinig formeel-juridisch vastgelegd', zegt Ligt. Meer uniformiteit van dit soort producten is voor de begrijpelijkheid voor de weggebruiker meer dan wenselijk. Uniforme richtlijnen zouden onderdeel moeten zijn van de landelijke wetgeving.
Een enquête bij het Verkeerskunde-congres Verkeerstechnische Leergang, VTL, leerde eerder waarom bijvoorbeeld gemeenten richtlijnen niet of niet geheel naleven. 'Dat kan variëren van een wethouder met een andere visie tot beloftes die bijvoorbeeld in de inspraak zijn gedaan. Maar soms zijn het eerlijk gezegd ook praktische of financiële beperkingen waardoor richtlijnen niet altijd worden nageleefd', aldus Ligt.