'Dubieus ZOAB', betonlobby ruikt kansen

Voetbalsupporters op weg naar huis. Opgefokt vanwege het verlies van hun club én een onverwachte file. Op de andere rijstrook, wegwerkers die de spanning en agressie tussen hun schouderbladen voelen en het karwei afraffelen. Zó wordt de basis gelegd voor ‘dubieus’ ZOAB. Dit voorbeeld, ontleend aan de praktijk, illustreert dat het met 'fluisterasfalt' inderdaad héél nauw luistert.

De recente ophef na drie ongevallen op onverwacht glad ZOAB op de A12 bij Zoetermeer vormt een nieuwe aflevering van wat al eerder als 'zoab'-opera werd gekenschetst. Falende gladheidsbestrijding bracht het 'zeer open asfaltbeton' eerder al in diskrediet.
'Over tien jaar ligt er nauwelijks nog ZOAB in Nederland', voorspelt secretaris Ferry Smits van de Vereniging van Cementbeton Wegenbouwers (VCW). ‘Het is tijd voor toepassing van uitgewassen beton dat in kwaliteit en (onderhouds)prijs kan wedijveren met het ZOAB, waarvoor in Nederland ruim tien jaar geleden al te makkelijk de loper werd uitgelegd.’ De geluidsreductie van uitgewassen, of uitgeborsteld, beton kan in de nabije toekomst volgens Smits in de buurt komen van nieuw aangelegd ZOAB. 'Daarnaast 'verliest' ZOAB circa 1 dB(A) per jaar , terwijl uitgewassen beton zijn geluid over tientallen jaren behoudt.'
'ZOAB is absoluut niet uit de gratie', relativeert hoogleraar wegbouwkunde André Molenaar van de TU-Delft daarentegen. ‘Het blijft een mooi materiaal maar het luistert inderdaad zéér nauw met het zeer open (tot 20 procent holle ruimte) asfaltbeton. Het vraagt maatwerk, zowel in het 'waar' als in het 'hoe' van de toepassing.’ Vanwege de geluidsreducerende effecten én het veel mindere spatwater, werd zijns inziens tot een te generieke toepassing besloten. Inmiddels is iets meer dan 60 procent van het hoofdwegennet met ZOAB belegd.
Als gold het een menukaart, zo typeert Molenaar ZOAB als een 'specialiteit'. Dat betekent tegelijk dat het een ‘lastig materiaal’ blijft. Voor granulaat, bitumen en aanlegomstandigheden gelden hoge eisen. ‘Haastige spoed leidt tot broddelwerk.’
De manier waarop ZOAB na 'Zoetermeer' wordt vernieuwd, stemt Molenaar ook niet gerust. Gegeven die omstandigheden (drie botsingen, 45 auto's in kettingbotsing en twaalf gewonden), heeft hij begrip voor de noodmaatregel, maar of er nu kwalitatief veel terechtkomt van het ZOAB op het aanlegvak dat hij kortgeleden bij het Kleinpolderplein in een hagelbui passeerde, betwijfelt hij. ‘Onder de 6°C, zeker bij wind, koelt het kwetsbare mengsel snel af en komt er van verdichting weinig terecht.’
Molenaar rekent voor dat ZOAB bij aanleg 15 procent duurder is dan dicht asfaltbeton (DAB). Die kosten wegen echter royaal op tegen de geluidsschermen die anders veel eerder geplaatst zouden moeten worden. Per m2 wegdek kost een scherm 5,5 keer zo veel als ZOAB, blijkt uit zijn gegevens.
Volgens Molenaar moeten bij aanbesteding naast input- ook outputnormen worden gehanteerd, zoals de garantie voor de technische levensduur en minimale stroefheidseisen in het verloop van de tijd.’De levensduur, ooit begroot op zeven à veertien jaar, wordt relatief sterk bekort bij hoge verkeersintensiteiten in combinatie met tweede keus materiaalgebruik. Gebroken grind (zoals in het Zoetermeerse geval gebruikt), polijst veel sneller dan bijvoorbeeld Schots graniet.’

Oren
Wat Smits van de Cementbeton Wegenbouwers betreft, kan het materiaal beter worden afgedankt. Hij verwacht binnen tien jaar een ommekeer. ZOAB kreeg in Nederland zijns inziens zo veel voet aan de grond dankzij de sterke 'Shell-lobby', zoals hij het noemt. Ook Molenaar geeft toe dat irrationele overwegingen tot nu toe een grote rol speelden, getuige zijn uitdrukking dat asfalt 'tussen de oren' zit. Dat de 'betonlobby' dan kennelijk heeft gefaald, erkent Smits met een royaal 'zeker weten!' Hij meldt dat snelwegen in Duitsland, België, Frankrijk, Italië en Spanje door de bank genomen voor 40 à 50 procent met beton zijn belegd tegen in Nederland slechts 4 procent.