Drempelloze toekomst ondanks ISA nog ver weg

Drempelloze wegen waarop rijsnelheden dankzij GPS en digitale wegenkaarten in toom worden gehouden? Dat blijft voorlopig toekomstmuziek. Acht jaar na de Tilburgse ISA-proeven met automatische snelheidsinterventie blijkt het draagvlak onder autoproducenten en weggebruikers daarvoor nog gering.

Dat 'iets' of 'iemand' het gaspedaal overneemt, strijdt klaarblijkelijk te zeer met het vrijheidsideaal van de automobilist. 'Voorlopig zal van zulke ingrepen geen sprake zijn', meent prof. dr. ir. B. van Arem van TNO Delft. Eerder ziet hij kansen voor een verdere opmars van 'zachte' ISA-vormen. Waar autorijders op de display van hun navigatieapparatuur de geldende snelheidslimiet kunnen aflezen of zelfs mondeling worden vermaand, is in feite al op grote schaal sprake van ISA-'light'. Hierbij handelt het zich om koppeling van permanente locatiebepaling per satelliet aan een digitale wegenkaart met snelheidsinformatie. Zolang men zelf met de voet op het gaspedaal controle houdt, is acceptatie geen probleem. Zodra toepassingen verder reiken dan service sec, haken veel weggebruikers af.
'De auto-industrie toont ook meer interesse voor andere vormen van bestuurdersondersteuning', aldus Van Arem. Hij wijst op de opmars van mobiele navigatiesystemen, de introductie van dergelijke van fabriekswege ingebouwde systemen en de 'fileassistent' waarmee het rijden in de file wordt geautomatiseerd.
Dat verdergaande ingrepen weinig steun hebben, bleek twee jaar geleden al uit Noord-Brabants draagvlakonderzoek. Automatische snelheidsbegrenzing in het voertuig wilde slechts 9 procent van de automobilisten. Ook een lichtere interventievorm (tegendruk op het gaspedaal) verwierf met 14 procent weinig steun.
Meer draagvlak blijkt ook nauwelijks 'te koop'. Premievoordelen op de autoverzekering, oplopend van 300 tot 1000 euro per jaar, wisten niet te overtuigen, zo bleek uit een Deens experiment. Een proef van de Universiteit van Ålborg naar lange-termijneffecten oogstte na twee jaar actieve werving slechts 200 van de 300 gewenste deelnemers. Op beperkte schaal werd het onderzoek voortgezet. Premiereductie op hun polis verwierven de - meest jonge - deelnemers indien zij de snelheidslimieten respecteerden. Reden ze méér dan 5 km/uur te hard, dan volgde na een verbale waarschuwing een feitelijke registratie van de overtreding. Handicap bij het project was dat slechts 46 procent van de lokale overheden deelnam aan de actieve webapplicatie voor digitale vastlegging en permanente actualisering van snelheidslimieten.
Ondanks de geringe animo spreekt de Deense onderzoeker Harry Lahrmann van statistisch significante resultaten bij dit 'pay as you speed'-project. Binnen de bebouwde kom daalde het aantal te hard gereden autokilometers (met inachtneming van de marge van 5 km/uur) van 16 naar 3 procent. Op 80 km-wegen stelde men een reductie vast van 29 naar 2 procent. Verklaring van het verschil: in stedelijke gebieden kunnen snelheidslimieten ook zonder maatregelen eerder op begrip en respect rekenen.