Diesels tot 2015 nog veel schoner

Diesels kunnen nog veel schoner. Emissies van stikstofoxiden kunnen de komende tien jaar nog tien keer lager. De fijn-stofuitstoot zou nog met een factor twee à vijf omlaag kunnen. Dat zegt dieselmotorspecialist ir. Ruud Verbeek van TNO-Automotive, dat al sinds jaar en dag een prominente rol speelt in de verbetering van dieseltechnologie.

'Er is de afgelopen tien jaar al ontzettend veel gebeurd op het vlak van deeltjes, relatief meer dan bij Nox’, vertelt Verbeek. ‘De uitstoot - gemeten per kWh - is sinds begin jaren ‘90 gedaald van 0,5 gram tot 0,02 gram, nu conform de Euro 4-norm.'
NOx-emissies konden ook sterk worden teruggedrongen. Bedroeg de uitstoot per kWh begin jaren ‘90 nog tien à 12 gram, inmiddels ligt dit conform de Euro 4-norm op 3,5 gram.
Het eind is nog niet in zicht, zegt Verbeek. Voor stikstofoxiden voorspelt hij voor de komende tien jaar een verdere reductie naar een kwart à een half gram per kWh. Dat geldt in de eerste plaats voor trucks. Voor personenwagens is dat evenzeer haalbaar, alleen kan de daling hier iets langer op zich laten wachten.Voor fijn stof ligt volgens Verbeek, na de inmiddels gerealiseerde daling met een factor 25, nog een verdere reductie met een factor 2 à 5 in het verschiet.
Verre toekomstmuziek of reële verwachtingen? Het laatste lijkt het geval. Ten eerste wist TNO - als technologisch haantje de voorste - in 1995 al de haalbaarheid van de huidige emissiewaarden te voorspellen. Ten tweede verwacht Verbeek voor de komende tien jaar geen grootscheepse, revolutionaire ontwikkelingen in dieseltechnologie, maar zal de geprognotiseerde verdere reductie eerder het resultaat zijn van perfectionering en verfijning van bestaande technieken.
Dieselmotoren voor zowel vracht- als personenwagens zijn, zo stelt hij, sinds begin jaren ‘90 al sterk verbeterd en ook zuiniger. Turbo's, elektronisch gestuurde injectie, betere verstuiving en hogere druk leidden tot extra prestaties en minder verbruik. Als het gaat om CO2 stak diesel al gunstig af bij de benzinemotor. Maar ook bij stikstofoxiden en roet is veel bereikt en kan bij optimalisering van huidige systemen nog meer worden bereikt. Een voorbeeld is SCR, 'selective catalytic reduction'. Een ureum/watermengsel in de katalysator zorgt voor omzetting in ammonia dat vervolgens met de stikstofoxiden reageert, resulterend in onschuldig water en stikstof. Met extra inspuiting en grotere katalysatoren valt het SCR-rendement nog verder op te krikken. Een ander voorbeeld is EGR, een schone-motortechniek die uit een ander vaatje tapt. Bij 'exhaust gas recirculation' worden uitlaatgassen deels naar het inlaatspruitstuk teruggevoerd. Dat leidt tot lagere piektemperaturen in de verbranding en minder Nox.

Niet zuiniger
Lichte domper op de vreugde is dat verdere technologische schone-motorinnovatie geen zuiniger auto's oplevert. Eerder zal het verbruik volgens Verbeek met enkele procenten toenemen, met uitzondering van hybride voertuigen. Maar ook los van extra verbruik vraagt schonere-motortechnologie zijn prijs. 'Door de massaproductie kunnen weliswaar steeds complexere systemen voor hetzelfde geld worden geleverd, maar met de aanscherping van de normen gaan de kosten voor vervoerders uiteindelijk toch omhoog. Voor een motor van een grote truck liggen de meerkosten van al dit soort subsystemen op grond van de Euro 4-norm inmiddels op 5- à 8000 euro', vertelt Verbeek.
Expediteurs kunnen echter goed rekenen. Wie bijvoorbeeld de officieel pas in 2008 geldende Euro 5-normen wil naleven, verdient dat bijvoorbeeld in Duitsland geleidelijk terug. Wie nu al aan de Euro 5-norm voldoet krijgt korting op de Autobahn-tol. Brusselse en nationale regels leiden er zo toe dat beschikbare technologie versneld 'op de weg' kan komen.