De staat van het mobiliteitsonderwijs

Marcus Popkema is sinds 2005 docent-onderzoeker bij de opleiding Mobiliteit op Hogeschool Windesheim, maar kiest nu voor een andere uitdaging. “Ik vertrek naar het lectoraat Netwerken in een Circulaire Economie op Hogeschool Windesheim, dus ik blijf bij dezelfde werkgever, maar begeef me nu onder de economen. Die kijken weer op een hele andere manier naar de wereld.”

Popkema werkt alweer achttien jaar bij die werkgever. “Bijna altijd in de mobiliteit”, vertelt hij. “Ik kan daar nog veertien jaar blijven, maar ik vind het leuk om wat anders te gaan doen. Ik heb ook geen verkeerskunde gestudeerd, van oorsprong ben ik wetenschapsfilosoof. Dat perspectief kun je als onderlegger toepassen op veel vlakken, dat deed ik voor mobiliteit en ga ik nu doen bij circulaire economie.”

Mobiliteit is maar een kleine speler binnen onderwijsland. “Er zit ook geen lectoraat in de buurt, dan moet je naar een andere hogeschool of naar een universiteit. Op het vlak van circulaire economie liggen er kansen, ik wil me ook blijven ontwikkelen als onderzoeker.”

Onderwijs dat staat als een huis

Het mobiliteitsonderwijs op Windesheim is dik in orde. “Dat staat echt als een huis”, aldus Popkema, “we staan steevast bovenaan allerlei lijstjes. Studenttevredenheid is bij beide opleidingen – Zwolle en Almere – heel goed, dat vertaalt zich door in topposities in de keuzegidsen en de Elsevier-lijst, we komen heel goed uit de verf.”

“De studentenkomen met goede vaardigheden van de opleiding af en beschikken dan niet alleen over state of the art kennis, maar weten ook hoe ze moeten bijdragen aan de ontwikkeling van die kennis, ik denk dat dat heel belangrijk is voor het vakgebied. Verkeer en het vakgebied mobiliteit staan nooit stil, dat betekent ook dat je mensen moet afleveren die daar op kunnen inspelen. Als je alleen maar ‘kennis’ aflevert, dan is de kennis die je nu meegeeft over tien jaar verouderd, mensen moeten in staat zijn om bij te kunnen blijven en zelf een actieve bijdrage te leveren aan het vak.”

Multidisciplinair werken is nog een uitdaging

“Mobiliteit is een multidisciplinair vakgebied, van verkeerstechniek tot gedrag, ruimtelijke planning en informatisering. Je moet als verkeerskundige goede gesprekken kunnen voeren met al die disciplines. Het is heel lastig om echt integraal verkeerskunde te bedrijven, om al die verschillende expertisevelden in samenhang in te zetten. Studenten weten van al die vakgebieden wel iets, maar het is nog een hele kunst om al die velden met elkaar te verbinden, dat kan niet iedereen. Dat vloeit ook wel een beetje voort uit het huidige onderwijs. Het is voor een onderwijsinstelling erg lastig om multidisciplinair onderwijs te organiseren. “

“Als we daar in kunnen slagen, om studenten op dat vlak betere vaardigheden aan te leren en de student vanuit een expertise een productieve wisselwerking kan aangaan met mensen uit een ander vakgebied, dan heeft dat grote voordelen. Maar je eigen werkveld loslaten en over de randen van het bekende kijken is ook eng, studenten zijn tot het einde van hun opleiding een beetje onzeker over wie en wat ze nou eigenlijk zijn.”

Onbekend maakt onbemind

Gevraagd naar de reden dat studies in de mobiliteit niet heel populair zijn, gaat het al snel over imago en onbekendheid. “Hoe maak je iets ‘cool’? De studie Mobiliteit is relatief onbekend, vaak is er bij potentiële studenten een ‘goh, dat dat er ook is’-reactie, ondanks dat dergelijke studies al vijftig jaar bestaan. Mobiliteit is zo’n gegeven dat men er niet bij stilstaat dat daar heel veel zorg en denkwerk in gaat zitten. De studie past ook niet in het standaard rijtje van studies dat op middelbare scholen aan bod komt, omdat het niet aansluit bij vakken op de middelbare school. Je hebt wel vakken als Biologie, talen of Scheikunde, maar geen vakken waarbij je nadenkt over verkeer en mobiliteit.”

Vak in beweging

Net als het verkeer, is ook het vak van de verkeerskundige in beweging. “Vroeger was Verkeerskunde echt nog auto-verkeerskunde, het woord verkeerskunde wordt nog steeds snel geassocieerd met automobiliteit. ‘Het verkeer’ is vaak nog de auto. In de afgelopen tien jaar zie je daar een verschuiving in ontstaan, het vak verandert meer richting mobiliteit. Fietsers en voetgangers zijn nadrukkelijk onderdeel van het vak geworden, ik denk dat het daarmee ook interessanter is geworden. De link met ruimtelijke kwaliteit komt zo ook beter in beeld. Dat is ook belangrijk, de trek naar de stad zet door. En als we die steden leefbaar willen houden, dan moet je verhipte goed nadenken over hoe je de verkeersstromen daarin faciliteert.”