'De ingenieur-van-de-toekomst' heeft maatschappelijk 'fingerspitzengefühl'

'Ingenieurs zijn wat eigenheimeriger dan veel mensen in andere beroepen'. En: 'Mensen die gefascineerd worden door techniek, zijn van nature misschien wat minder geneigd interactief te denken en te werken'. En ten slotte: 'Ingenieurs voelen zich gauw miskend, maar zouden wat meer moeten ‘vermaatschappelijken’, zich interactiever en flexibeler opstellen en meer oog moeten hebben voor andere blikrichtingen'. Drie kernachtige kwalificaties die, evenzeer generalisaties zijn, aldus prof. dr. Josée van Eijndhoven, hoogleraar duurzaamheidmanagement aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Volgens van Eijndhoven, vlucht de gemiddelde ingenieur-van-nu door de bank genomen nog te snel in gevoelens van zelfmedelijden en miskenning als de buitenwereld zijn superieur-geachte, technocratische oplossingen niet langer zonder meer slikt maar maatschappelijk-relevantere alternatieven eist. Josée van Eijndhoven, van 2001 tot 2006 voorzitter van het College van Bestuur van de Erasmus Universiteit en sinds 2007 verbonden aan het Dutch Research Institute for Transitions, eveneens in Rotterdam, gaf eind vorig jaar haar visie over 'de ingenieur van de toekomst' in een bundel van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs KIVI-NIRIA over dit thema. ’Meer dan onder alfa's en gamma's heerst onder ingenieurs de opvatting ‘wij zijn goed in ons vak. Je hoeft ons niet te vertellen hoe je een plein of een weg moet ontwerpen’, licht zij nader toe. 'Terwijl ingenieurs er beter aan doen de sociale context en acceptatie van mogelijke oplossingen mee te nemen in hun werk. Bijvoorbeeld door in aangereikte oplossingen flexibiliteit in te bouwen en keuzemenu's aan te bieden.’
'De ingenieur-van-de-toekomst' heeft in de ogen van de Rotterdamse hoogleraar meer maatschappelijk ‘fingerspitzengefühl’ en is tot meer interactie en bredere oriëntatie bereid. Zoiets als ‘shared space’ waarin weggebruikers niet in verschillende categorieën verkeersdeelnemers worden opgesplitst maar letterlijk en figuurlijk oog voor elkaar hebben, spreekt mij wel aan. Vaak denken ingenieurs nog: wij hebben een vak geleerd en in dat vak en in de opleiding overheersen het exacte, het rekenen en het meten.'
Geconfronteerd met afwijzing, voelen ingenieurs zich volgens Van Eijndhoven eerder miskend en onbegrepen - 'in de jaren ‘70 stelden we tenminste nog iets voor...’ - dan dat zij de uitdaging aannemen om meer te vermaatschappelijken en communicatiever te worden. Dat laatste betekent overigens niet dat eigen, technische oplossing beter uitleggen, maar veel meer de brede, maatschappelijke acceptatie bij de zoektocht naar oplossingsrichtingen van meet af aan meenemen.
Beter dan het ‘gekwetste ik’ is de uitdaging van bredere maatschappelijke acceptatie te aanvaarden. ‘Mensen hebben uitdagingen nodig. Niet alleen uitgaan van extrapolaties van groeiende verkeersstromen maar óók proberen te denken in termen van sturing en gewenste veranderingen. Er begint in de verkeerswereld wel iets op gang te komen, bijvoorbeeld door ‘kilometerbeprijzing’ en door in het algemeen na te denken over gedragsbeïnvloeding. Maar het zou bijvoorbeeld toch ook mogelijk moeten zijn ‘TomTommetjes’ uit te vinden waarmee je niet alleen de kortste of snelste weg kunt vinden maar waarmee je ook sociaal onwenselijke routes kunt mijden...’