‘Het is ongelooflijk wat je kan doen met de juiste hulpmiddelen’ In de natuur staat de meest efficiënte manier van verplaatsen op naam van de albatros. De mens scoort een stuk slechter op de meest efficiënte manier van verplaatsen. Maar geef de mens een fiets als hulpmiddel… en hij laat de albatros ver achter zich.
Mooi om daar eens over te mijmeren in de rustige tijd van het jaar. Veel hulpmiddelen, die we als mens om ons heen hebben, zijn een verlengstuk van de mens. Kleding is het verlengstuk van de huid. Electronica is het verlengstuk van het zenuwstelsel - en media de interactie met onze omgeving. Een boek of een beeldscherm is het verlengstuk van het oog. En het wiel is natuurlijk het verlengstuk van de voet. Zo bezien is de mens de maat der dingen.
Mij geeft dat een dubbel gevoel: aan de ene kant zullen we als mens nooit zonder zoiets als een fiets, auto, vrachtauto etc kunnen. Deze ‘ontwerpen voor wielen’ zijn net zo min weg te denken uit ons leven als kleding, electronica beeldschermen en media. Dat deel voelt goed.
Dat verandert als we een stap verder kijken. 'First we shape our tools, and thereafter our tools shape us’ .We verzamelen niet alleen hulpmiddelen om ons heen, maar omgekeerd gaan die hulpmiddelen ons weer vormen. En gaan de hulpmiddelen ook onze leefomgeving vormen. En dat is waar een heel andere kant naar voren komt. Waarom maken we veel te grote en te zware personenauto’s, motorfietsen met onzinnige motorvermogens, en maken we onveilige fatbikes om die vervolgens aan onervaren verkeersdeelnemers te geven? Dat deel voelt minder goed. Want één ding weet je nu al zeker: dat gaat mensenlevens kosten en mensenlevens beschadigen. En daarnaast maken deze ‘ontwerpen voor wielen’ ons ook niet leuker als mens.
Kunnen we als verkeerskundigen dan echt geen beter ‘ontwerp voor wielen’ verzinnen? Iets wat voor iedereen betaalbaar is? Iets wat bijdraagt aan mijn gezondheid? Iets wat minder beslag legt op grondstoffen en ruimte? Geen (of tenminste veel minder en hernieuwbare) energie gebruikt? Het is niet dat we niet beter kunnen: de fiets is een goed voorbeeld van hoe het wel kan.
Wat maakt dan dat we deze slechte ‘ontwerpen voor wielen’ vrij baan geven? Slechte ‘ontwerpen voor wielen’ die dan ook nog eens ten kosten gaan van de ‘ontwerpen voor wielen’ die wel goed zijn? Is dit hoe we als mensen met elkaar willen omgaan? En is dit hoe we de wereld om ons heen willen vormen? Dat moet toch beter kunnen. Geef de mens betere ‘ontwerpen voor wielen’ - en geef de mens ook een uitnodigende omgeving om die ook daadwerkelijk te gebruiken.
