Consumentenbond: trein prijst zich uit de markt

De auto wordt onbetaalbaar. Een vooroordeel dat niet op feiten is gebaseerd, zo stelt de Consumentbond na vergelijk van de auto- en treinkosten in de afgelopen 25 jaar. De autokosten stegen in deze periode minder dan de inflatie. De treinkosten daarentegen rezen tot 1994 de pan uit. Voor een nieuwe prijsexplosie wordt gevreesd.

In het kader van de discussie rond de Nota Mobiliteit heeft de Consumentenbond de stijging van de trein- en autokosten sinds 1980 naast elkaar gezet. Volgens deze berekening zijn de autokosten veel minder hard gestegen dan in het algemeen wordt verondersteld. Het geweeklaag over de onbetaalbare auto is dan ook niet op feiten gebaseerd, aldus de consumentenorganisatie.
Een gemiddelde auto kostte in 1980, zo blijkt uit de gegevens van het zogeheten autopanel van de Consumentenbond, 289 euro per maand. In 2003 was dat 499 euro; een stijging van ruim 76 procent. Dat lijkt veel, maar de inflatie (consumentenprijsindex cpi) steeg over deze periode met bijna 80 procent. Zo bezien is autorijden niet duurder geworden, terwijl de gemiddelde auto wel groter en luxer is geworden. Airbags, ABS, airco zijn nu vaak standaard. Sinds 1994 houden de prijsstijgingen van de auto min of meer gelijke tred met de inflatie (25,7 procent tegen 25, 4 procent).
Ook de veel gehoorde klacht dat de benzineprijzen de pan uit rijzen, is slechts voor de laatste jaren terecht, zo registreert de Consumentenbond. Van 1999 op 2000 en het afgelopen jaar deden zich sterke stijgingen voor (onder meer door het kwartje van Kok) maar op de langere termijn blijkt de automobilist, gecorrigeerd naar inflatie, juist minder kwijt te zijn aan brandstof dan in 1980.
Ook doet het autogebruik een relatief steeds kleiner beroep op het gezinsinkomen. Het netto besteedbare inkomen is de laatste 20 jaar sterk toegenomen, terwijl, gecorrigeerd naar inflatie, een gemiddelde auto niet duurder is geworden. De bond vindt het dan ook niet verwonderlijk dat zowel het autobezit als het aantal rijbewijzen fors zijn toegenomen. Sinds 1980 steeg het aantal rijbewijzen met 37 procent tot 10 miljoen en het aantal auto’s sinds 1985 met 50 procent tot 6,8 miljoen.
Trein
Het treinkaartje daarentegen is over dezelfde periode (1980-2003) 99 procent duurder geworden en daarmee meer gestegen dan de inflatie. Het grootste deel van die stijging is voor het midden van de jaren ’90 gerealiseerd. Sinds 1994 ligt de stijging van het treinkaartje met bijna 23 procent onder de inflatiestijging van ruim 25 procent. Maar, zo vreest de Consumentenbond, deze trend zal snel weer ombuigen als de vervoersconcessie NS niet wordt aangepast. Volgens de conceptversie mogen de NS-tarieven jaarlijks stijgen met de consumentenprijsindex en worden verhoogd met de - eveneens jaarlijks stijgende - gebruiksvergoeding voor het spoor (infraheffing). De tariefstijging van 1 januari 2005 bedraagt dan ook 3,25 procent, waarvan 2 procent naar het rijk terugvloeit als infraheffing.
De Consumentenbond constateert ten slotte dat er voor de trein een vorm van beprijzing in gang wordt gezet, terwijl het kabinet, aldus de Nota Mobiliteit, op korte termijn nog niet het gebruik van de auto wil gaan belasten in plaats van het bezit.
Onderzoek
De gegevens voor autokosten in dit onderzoek zijn ontleend aan 25 jaar onderzoek en publicaties op dit gebied van de Consumentenbond. Uitgegaan is van nieuw gekochte auto’ s waarmee vijf jaar wordt gereden. Diesels zijn buiten beschouwing gelaten. De uitgangspunten waarmee autokosten worden berekend zijn over de gehele onderzochte periode niet veranderd. De kosten zijn opgebouwd uit afschrijving, onderhoud, motorrijtuigenbelasting, verzekering en brandstof. Autokosten die zijn toe te schrijven aan de bestuurder, zoals boetes, parkeergelden, aanrijdingschaden, accessoires en wasbeurten, zijn in die berekening niet meegenomen.