Combino in gevarenzone door constructiefouten

Lage-vloertrams zijn populair, niet alleen bij de reizigers, maar ook onder politici. Met deze moderne trams willen zij goodwill kweken bij hun achterban. Tegelijkertijd profiteert het imago van het ov van de publieksvriendelijke lage-vloertram. Maar dan moet het materieel wel in orde zijn. Constructiefouten bij de Combino-tram dreigen nu flinke roet in het eten te gooien van een markt die toch al moeite heeft om zich staande te houden.

In Rotterdams rijden 60 Citadis lage-vloertrams, gebouwd door het Franse Alstom. Het Amsterdamse GVB heeft 155 soortgelijke trams gekocht van het type Combino, gebouwd door het Duitse Siemens, waarvan er 120 zijn afgeleverd. Inmiddels heeft Siemens ruim 600 Combino’s verkocht, onder meer aan steden in Japan en Australië. Met 500 verkochte Citadis is Alstom een goede tweede leverancier van lage-vloertrams, waarvan de stukprijs schommelt rond 3 miljoen euro.
Ook andere fabrikanten, waaronder het Canadese Bombardier, opereren op deze markt. En er is interesse. De massale comeback van de tram in Frankrijk, waar de laatste tijd vijftien geheel nieuwe tramnetten uit de grond zijn gestampt, is helemaal gebaseerd op lage-vloertrams.
Een veelbelovende ontwikkeling, totdat Siemens afgelopen maart een waarschuwing naar afnemers van Combino’s. Geadviseerd werd met onmiddellijke ingang de Combino’s aan de kant te zetten, die meer dan 120.000 km hadden gereden. Ze moesten eerst aan een grondige inspectie ondergaan omdat in sommige voertuigen haarscheuren waren aangetroffen. De hoogste kilometerstand bereikt door een Amsterdamse Combino is 105.000 km. Desondanks zijn in twee Amsterdamse Combino’s al scheuren aangetroffen. Na provisorische reparaties zijn ze weer in dienst genomen.
In verschillende Duitse steden is hierdoor verwarring ontstaan, met name in steden waar de oudere trams al zijn afgevoerd. Het leidde tot een rush op oud, afgeschreven materieel, tot aan museumtrams. Bovendien is er inmiddels nog een manco aan het licht gekomen: soms slaan de veerremmen vast, waardoor het voertuig onwrikbaar vast op de rails komt te staan. In dat geval moeten er diepladers aan te pas komen om de tram naar de remise te vervoeren.
Een oplossing heeft Siemens nog niet gevonden. Wel heeft het bedrijf een noodfonds gevormd van 200 miljoen euro, waaruit technisch onderzoek en noodzakelijke reparaties van de Combino’s kan worden betaald. Ook komt de winst van het Siemens-concern onder druk te staan; nu de eerste stad al is afgehaakt; Boedapest weigert veertig bestelde Combino’s af te nemen, gezien de onzekerheden.
Tramcatalogus
Een verdere complicatie voor de lage-vloertram-ontwikkeling is dat de productie van trams en andere light-railvoertuigen bij Siemens slechts van onderschikt belang is. Nog maar vier jaar geleden overwoog het bedrijf de productie van trams helemaal te stoppen. Ook collega trambouwer, Bombardier, heeft onlangs verschillende succesvolle lage-vloertypen uit zijn tramcatalogus geschrapt om de productiekosten te beperken, waaronder de Incentro en de Eurotram. Kleinere bedrijven als het Zwitserse Stadler, het Spaanse CAF en het Italiaanse Ansaldobreda slagen er maar niet in met lage-vloertrams tot winstgevende resultaten te komen, terwijl andere fabrikanten, waaronder het Zwitserse SIG en het Italiaanse FIAT, zich al hebben teruggetrokken uit deze markt.
Resteert het onder een miljarden-schuldenlast zuchtende Franse Alstom, dat in mei dit jaar van de ondergang is gered doordat Euro-commissaris Monti goedkeuring verleende aan Franse staatssteun. Hij legde echter de voorwaarde op dat Frankrijk moet meewerken aan de verkoop van onderdelen van Alstom, indien hiervoor interesse bestaat bij niet-Franse bedrijven.
Deze ontwikkelingen lijken een onverwachte bedreiging voor de verdere opmars waaraan de lage-vloertram enkele jaren geleden is begonnen, als symbool van een vernieuwd stadsvervoer in Europa.