Column: Laat de Chinezen maar komen

China bouwt een hogesnelheidslijn van ruim 1300 kilometer die straks de metropolen Beijing en Shanghai met elkaar verbindt. Het project grossiert in superlatieven: langste hogesnelheidstraject ter wereld, snelste reizigerstrein ter wereld, er werken 110.000 mensen aan, investering bedraagt 25 miljard euro, de reistijd tussen beide steden gaat van 14 uur naar 5 uur. Dat is natuurlijk machtig interessant. Maar zulke superlatieven zijn in feite toys for boys, een soort grote spoorzolder. Vele malen interessanter is wat ik de projectmanager laatst hoorde verkondigen op TV.

De projectmanager vond de facts en figures allemaal heel mooi. Maar waar het hem om ging, zei hij, was dat hij de spoorlijn ziet als een soort ijzeren rivier, een rivier die steden en mensen bij elkaar brengt. En dát is nou precies het besef en de focus die we nodig hebben.

Het enthousiasme van deze projectmanager spatte van het scherm. Hij gelooft in waar hij mee bezig is, zet zich er met al zijn ziel en zaligheid voor in. Doorziet dat hij een dergelijk project alleen kan realiseren als hij het werkelijke doel voor ogen houdt. Want dat werkelijke doel is niet de snelste, de langste of de beste te zijn. Natuurlijk, dat hoort er ook bij, dat is een extraatje dat je erbij krijgt. Het werkelijke doel is een service bieden, een service aan de samenleving, een service aan mensen.

In het openbaar vervoer wordt vaak geroepen dat het beter moet. En sneller. En nieuwer. En schoner. Dat is allemaal waar. Om dit te bereiken wordt gesproken over innovatie. Innovatie, een mooie term. Kauw er eens een keer een middagje op. Praat erover met vrienden en vakgenoten. En dan weet je nog niet wat het inhoudt. Dat komt omdat het een heel breed begrip is. Een begrip dat vaak gebruikt wordt om nieuwe technische snufjes aan de man te brengen. Of om te proberen grote sprongen voorwaarts te maken. Want als we grote sprongen voorwaarts maken komt alles opeens goed. Dan is het beter, sneller, nieuwer, schoner.

De praktijk wijst echter uit dat dit helemaal niet zo is. Grote projecten lopen vaak niet zoals verwacht, nieuwe technologieën blijken in de dagelijkse praktijk niet optimaal te functioneren. Teleurstelling volgt, negatieve media-aandacht voedt de klaagzang over het openbaar vervoer. Een negatieve spiraal in het denken over het openbaar vervoer wordt verder versterkt.

Terwijl dat helemaal niet nodig is. Mensen gaan het openbaar vervoer niet vaker gebruiken als het beschikt over de modernste snufjes. Denk maar eens aan auto’s. Of computers, of gadgets. Kopen mensen een bepaald type auto, computer, gadget omdat deze technologisch zoveel beter is? Omdat het zoveel meer kan dan het model van de concurrent? Omdat de modernste snufjes erin verwerkt zijn? Ik niet. Ik koop het omdat het bij mij past, aansluit bij mijn levensstijl, bij het gewenste imago. Omdat er verhalen omheen verteld worden die me aanspreken. Omdat het aansluit bij mijn dromen.

We moeten ervoor zorgen dat het openbaar vervoer net als sommige auto’s en computers ook weer aansluit bij onze dromen. Kinderen kunnen dat. Ik heb nog nooit een kind gezien dat niet gefascineerd is door de spoorwegen. Waarom verliest een kind die fascinatie? Ik ben bang omdat het wordt vervangen door andere dromen en pakkende verhalen, gevoed door reclame.

Openbaar vervoer moet ook weer een mooi verhaal worden, een positief gevoel overbrengen. Over reizen, over mensen ontmoeten, over bestemmingen. Wie krijgt nu niet een spannende kriebel als hij op station Amsterdam Centraal om 19.01 uur de trein naar Moskou ziet staan? Dit gevoel moeten we vasthouden, projecteren en beleven op ‘gewone’ verplaatsingen. Zodat de rit van Amsterdam naar Abcoude net zoveel positieve sensatie geeft als een reis met de Transsiberië Express.

Laten we beginnen door verhalen rondom grote projecten te vertellen. Dus niet hoe lang, diep en duur een nieuwe metrotunnel is. En hoe moeilijk het allemaal is. Maar wel wat die nieuwe metrotunnel straks gaat betekenen voor mensen. Hoe levens gaan veranderen. Hoe het mensen bij elkaar brengt. Een verplaatsing met het openbaar vervoer is niet van A naar B. Het is een verplaatsing van waar je bent naar waar je heengaat. Naar een bestemming, met daartussen een mooie reis. Breng de verbeelding terug.

Werkelijke innovatie ligt vooral in een andere denkwijze. Een denkwijze gedreven door een beter begrip van de wens en de beleving van de klant en wat vervoer voor hem betekent of kan betekenen. En niet gedreven door wie het meest uitdagende technische snufje kan toepassen of het grootste project weet te realiseren. De Chinese projectmanager snapt dat. Hij ziet zijn project als een verbindende rivier, hij kijkt naar wat het project voor mensen gaat betekenen. Dat is het verhaal dat hij vertelt.

China wil binnen 10 jaar een rechtstreekse hogesnelheidsverbinding aanleggen van Beijing naar Londen. Een traject van ruim 13.000 kilometer, af te leggen in 2 dagen.

Laat de Chinezen maar komen. Ik ontvang ze met open armen.

 
Auteur: Margriet Verhoog