Brabant pioniert met parkeren

Auteurs: Leen Geluk, provincie Noord-Brabant / Stan van de Hulsbeek, Martijn van de Leur, Mobycon / Hildegard de Kort, gemeente Goirle / Ronald Soemers, GGA Midden-Brabant 

Parkeerbeleid is vanouds een primaire verantwoordelijkheid van gemeenten. Het rijk en de provincie kunnen op hoofdlijnen meesturen via essentiële beleidsonderdelen in de Nota Mobiliteit, de Nota Ruimte en provinciale verkeers- en vervoerplannen. Zij hoeven geen rol te spelen bij de feitelijke invulling van lokaal parkeerbeleid. Desondanks biedt een goede regionale samenwerking in theorie kansen op bijvoorbeeld een beter gecoördineerde beleidsaanpak, effectievere beleidsinzet, eenduidige regels rond parkeren in een regio, bredere benutting van (parkeer)kennis en schaalvoordelen bij gezamenlijke beleidsuitvoering. In de praktijk worden deze kansen nog maar weinig benut.

De provincie Noord-Brabant gaat nu aan de slag met het aanbrengen van verbeteringen. Zij heeft daartoe in haar dynamische beleidsagenda het onderwerp 'regionaal parkeerbeleid' een duidelijke plek gegeven. Een eerste stap bestaat uit een quick-scan naar de mogelijkheden voor regionaal parkeerbeleid. In de GGA-regio Midden-Brabant (zie kader ‘GGA’ onderaan de tekst) zijn hiermee de perspectieven voor regionaal parkeerbeleid duidelijk in kaart gebracht.

Onderzoeksvraag

Aan Mobycon is gevraagd om te onderzoeken welke aspecten binnen het onderwerp parkeren belangrijk en kansrijk zijn om binnen de regio Midden-Brabant te ontwikkelen en uit te voeren. In samenwerking met een regionale projectgroep met daarin de GGA-coördinator en vertegenwoordigers van de provincie en gemeenten zijn de mogelijkheden onderzocht voor regionaal parkeerbeleid door het toepassen van de zogenoemde sporenmethodiek. Hierbij zijn niet alleen de mogelijkheden onderzocht op het gebied van parkeerbeleid, maar ook de mogelijkheden van samenwerking op financiën, juridische aspecten, organisatie en communicatie. Dit betekent dat niet alleen onderwerpen als parkeerregulering, parkeertarieven, parkeernormering, P+R en transferia aan bod komen. Tijdens de quick-scan zijn ook de regionale mogelijkheden voor bijvoorbeeld parkeerhandhaving, vergunninguitgifte, parkeerbeheer en interne en externe communicatie meegenomen. In het onderzoek is besloten om alle thema’s bespreekbaar te maken, hoewel er van tevoren wel op bepaalde onderwerpen scepsis was of deze ook kansrijk waren om regionaal op te pakken. Hierbij zijn zowel de ambtenaren als de wethouders met parkeren in hun portefeuille betrokken.

Inventarisatie van kansen

Om in beeld te brengen wat de kansen zijn voor regionaal parkeerbeleid en parkeerbeheer, is een workshop georganiseerd voor alle gemeentelijke verkeerskundigen van de regio, aangevuld met vertegenwoordigers van Politie Midden- en West-Brabant en een vertegenwoordiger van de provincie Noord-Brabant. De bestuurlijke wensen en ideeën van de wethouders zijn in kaart gebracht door het afnemen van interviews. Terugkijkend naar deze inventarisatieronde viel op dat in de regio Midden-Brabant veel enthousiasme te bespeuren is om op regionaal niveau onderwerpen op het gebied van parkeren op te pakken. Daarbij kwamen vaak termen naar voren als schaalvoordelen, afstemming en klantgerichtheid door uniformiteit. Verder blijkt uit de studie dat de gemeenten verschillende rollen hebben in de regio. De gemeenten Tilburg en Waalwijk zijn bijvoorbeeld al verder in de ontwikkeling van parkeerbeleid en parkeerbeheer. Door regionale samenwerking kunnen randgemeenten profiteren van de kennis en faciliteiten van deze centrumgemeenten.

Kansrijke thema’s

Uit de inventarisatie komt naar voren dat voor de GGA-regio Midden-Brabant verschillende thema’s interessant zijn om op regionaal niveau verder uit te werken.

Vrachtwagenparkeren

Een voorbeeld is vrachtwagenparkeerbeleid. Tot 2020 wordt voorspeld dat het aantal vrachtwagenbewegingen fors toeneemt. De behoefte aan (bewaakte) vrachtwagenparkeerplaatsen en overnachtingsmogelijkheden met een bepaald voorzieningenniveau neemt toe. Daarnaast wordt het vrachtwagenparkeren in kernen en op bedrijventerreinen steeds meer aan banden gelegd. Dit betekent ook dat lokale bedrijven en chauffeurs behoeften hebben aan vrachtwagenparkeervoorzieningen. Er is behoefte om binnen de regio één of meerdere strategische, gelokaliseerde vrachtwagenparkeerlocaties te ontwikkelen, waarbij het beheer en de financiën op regionaal niveau worden afgestemd.

P+R

Niet alleen het parkeren van grote voertuigen is een onderwerp van discussie, ook afstemming van P+R en transferia. In het verleden was dit al een veelbesproken onderwerp binnen de regio Midden-Brabant. Uit deze studie blijkt dat het een onderwerp is dat breed bekeken moet worden en niet alleen binnen de regio. De B5-gemeenten (Breda, Eindhoven, Helmond,

‘s-Hertogenbosch en Tilburg) en de provincie kunnen hier een belangrijke rol in spelen. Onderling kunnen gemeenten met elkaar afstemmen om bij evenementen (denk bijvoorbeeld aan de Tilburgse kermis) gebruik te maken van parkeerlocaties in de regio. Van daaruit is het natransport met openbaar vervoer in te richten.

Deelauto

Deelauto, of autodate, is het delen van een auto met meerdere personen. Hierdoor is het voor huishoudens niet meer nodig om een eigen (tweede) auto te bezitten. De ervaringen leren dat een deel van de deelnemers van autodate de auto verkoopt. Dit heeft een positief effect op de vraag naar parkeercapaciteit. Autodelen is een mogelijke flankerende maatregel om parkeerproblemen in woonwijken op te lossen. Daarnaast is het autodelen in kleine landelijk gelegen kernen een aanvulling of alternatief op het openbaar vervoer. Momenteel faciliteren gemeenten in regio Midden-Brabant geen vorm van autodate, met uitzondering van de gemeente Tilburg. De deelauto wordt ervaren als een positieve stimulans die regionaal verder uitgewerkt kan worden. Het regionaal benaderen van autodeelaanbieders, het regionaal communiceren over autodelen en het regionaal faciliteren van autodeelparkeerplaatsen en autodeelvergunningen kunnen dit bevorderen. De regio wil daarnaast het gebruik van milieuvriendelijke deelauto’s (A-klasse) stimuleren.

Parkeerhandhaving

De GGA-gemeenten zien verder kansen om parkeerhandhaving regionaal te organiseren. Met name de kleinere gemeenten hebben moeite met het regelen van parkeerhandhaving voor blauwe zone’s, gehandicaptenparkeren en parkeerverboden. Een flexibele pool van parkeerhandhavers (BOA’s) die binnen de regio werkzaam zijn, kan financiële en organisatorische voordelen bieden, zeker wanneer dit via een Europese aanbesteding wordt overgelaten aan een marktpartij.

Gehandicaptenparkeerplaatsen

In de regio is behoefte aan afstemming op het gebied van gehandicaptenparkeerplaatsen. Hierbij speelt met name de landelijke discussie over gehandicapten en betaald parkeren en toetsingscriteria voor toekenning van individuele gehandicaptenparkeerplaatsen. Op dit moment hoeft dit nog geen problemen te geven. Met de vergrijzing in het achterhoofd kan het echter betekenen dat veel parkeercapaciteit in centra en woonwijken niet meer flexibel kan worden ingezet. Dit vraagt om een regionale visie.

Spitsmijden

De provincie Noord-Brabant gaat binnenkort starten met het Spitsmijden-project. Onderdeel van dit project is dat via een routenavigatiesysteem dynamische parkeerinformatie (beschikbaarheid van plaatsen) aan de automobilist wordt aangeboden. De proef betreft het ‘in-car’ brengen van nu reeds beschikbare parkeergegevens. Gedurende het onderzoek naar de mogelijkheden voor regionaal parkeerbeleid in Midden-Brabant is door bestuurders en ambtenaren aangegeven dat het belangrijk is om als regio aan te haken op dergelijke informatiesystemen.

Uniformiteit

Gemeenten vinden (naar eigen zeggen overigens) bij het ontwikkelen van parkeerbeleid en parkeerbeheer nog te vaak het wiel opnieuw uit. Tijdens het onderzoek kwam naar voren dat er behoefte is aan een centraal punt waar informatie, goede praktijkvoorbeelden, cijfermateriaal en voorbeelddocumenten op gebied van parkeren opgevraagd kunnen worden. Dit kan een verbetering van de uniformiteit op parkeergebied binnen de regio teweeg brengen.

Intergemeentelijk niveau

Eén van de thema’s die binnen de studie onderzocht is, is de mogelijkheid om parkeerregulering, parkeertarifering en parkeernormering regionaal af te stemmen. Na het horen van ambtenaren en bestuurders blijkt het een utopie te zijn om dit op regionaal niveau af te stemmen. Het afstemmen van parkeerregulering tussen twee gemeenten geeft vaak al problemen. Gemeentekenmerken, politieke kleur en mate van parkeerproblematiek zorgen ervoor dat een gemeente eigen beleid ontwikkelt. Belangrijke conclusie uit het onderzoek is dat gemeenten meer draagvlak voor parkeerregulering kunnen krijgen door de timing van het moment van invoering af te stemmen met buurgemeenten. Intergemeentelijke communicatie kan dus zorgen voor makkelijkere implementatie van parkeermaatregelen.

Uniforme betalingswijzen voor parkeren in de regio kan de klantvriendelijkheid voor de parkeerder verbeteren. De gemeenten met betaald parkeren in Midden-Brabant zouden dezelfde betalingsmogelijkheden bij de parkeerapparatuur moeten bieden (cash, chipknip, pin). De kansen liggen hier echter weer intergemeentelijk, door in het programma van eisen bij aankoop van parkeerapparatuur dezelfde eisen op te nemen op gebied van betalingsmogelijkheden. Daarnaast lijkt de ontwikkeling van GSM-parkeren steeds meer terrein te winnen. Indien een gemeente in de regio over wenst te gaan op deze manier van het betalen van parkeergeld, is het verstandig om met regiogemeenten afstemming te hebben in de keuze van de aanbieder van een dergelijk systeem.

Het gezamenlijk uitvoeren en inkopen van werkzaamheden op gebied van parkeerbeheer kan voor gemeenten schaalvoordelen opleveren. Hierbij moet gedacht worden aan gemeentelijke taken als administratieve afhandeling van vergunninguitgifte, het afhandelen van bezwaren en beroepen op naheffingsaanslagen en onderhoud en storingsdiensten voor parkeerapparatuur. Uit het onderzoek blijkt echter dat gezien de diversiteit van gemeenten (bijvoorbeeld wel of geen betaald parkeren), weinig mogelijkheden zijn om dit als GGA-regio op te pakken. Tussen gemeenten onderling zijn er wel mogelijkheden om onderdelen van parkeerbeheer gezamenlijk uit te voeren.

Actie

De resultaten van de studie zijn gepresenteerd in het regionale ambtelijk en bestuurlijk overleg. Besloten is om verdere studies naar de mogelijkheden voor regionaal vrachtwagenparkeren, autodelen en een regionaal handhavingsteam op te pakken. De keuze is gevallen op deze projecten omdat het kansrijke projecten zijn die op korte termijn uitgevoerd kunnen worden. Het achterliggende idee is dat de regio snel resultaat wil boeken om het enthousiasme voor regionale samenwerking op het gebied van parkeren vast te kunnen houden. Dit zou een opstap moeten zijn om in een later stadium meer parkeerprojecten regionaal op te pakken en om hiermee een bijdrage te leveren aan de verbetering van de bereikbaarheid van deur tot deur en een betere leefbaarheid. De werkgroepen zijn inmiddels opgericht. Eind 2009 worden de eerste voorstellen aan de regio voorgelegd. De overige onderwerpen die uit de quick-scan naar voren zijn gekomen, blijven via de dynamische beleidsagenda in beeld en krijgen wellicht op langere termijn een vervolg.

Conclusie

Regionaal parkeerbeleid is een relatief nieuw en lastig te implementeren traject. Elke gemeente heeft haar eigen parkeerproblematiek en iedere gemeente gaat hier weer anders mee om. Ook zijn veel verschillende belangen op gebied van parkeerbeleid en parkeerbeheer gesignaleerd. Het lijkt dus belangrijk om regionaal parkeerbeleid in kleine, kansrijke stappen verder te ontginnen. Gemeenten in de regio kunnen nu alvast wennen aan het samenwerken binnen bepaalde parkeerthema’s. Terugkijkend naar de verschillende sporen lijken de kansen met name te liggen binnen het organisatorische en communicatiespoor. Het gezamenlijk organiseren van bijvoorbeeld parkeerbeheer of parkeerhandhaving is een kans die ook in andere regio’s opgepakt kan worden. Communicatie tussen gemeenten onderling en het uitwisselen van ‘best practices’ is een ander spoor waar regio’s op in kunnen zetten om regionale samenwerking op parkeergebied in de steigers te zetten.

Het afstemmen van verkeerskundige en juridische zaken wordt regionaal wel belangrijk gevonden, maar is door de complexiteit en de diverse belangen weinig kansrijk. Al met al biedt de quick-scan voor Midden-Brabant voldoende aanknopingspunten om regionaal parkeerbeleid stapsgewijs op de kaart te zetten.

 
Auteur: Joske van Lith