'Black box' zet aan tot veiliger rijgedrag

Hoe reed je, die laatste vijf seconden voor de crash? Alleen al de wetenschap dat ergens onder de motorkap een apparaatje zit dat pijnlijk nauwkeurig registreert, kan automobilisten intomen en landelijk zelfs leiden tot een ongevalsreductie van vele procenten - en misschien zelfs meer dan dat.

Gunstige buitenlandse ervaringen van wagenparken die met zo'n 'event data recorder' zijn uitgerust, pleiten voor toepassing van dergelijke EDR's onder Nederlandse fleetowners, zoals leasemaatschappijen en goederenvervoerders, vindt onderzoeker drs. Jan Fokkema van verkeersonderzoeksbureau Traffic Test bv uit Veenendaal. Kortgeleden verkende hij toepassingsmogelijkheden van en ervaringen met deze 'black box'.
Een EDR - vaak al in auto's aanwezig voor aansturing van airbags - registreert permanent rijsnelheid, motortoerental en het gebruik van gas- en rempedaal. Ook kan het apparaat signaleren of de gordels worden gebruikt. Even permanent als de gegevens worden opgeslagen, worden ze ook gewist; alleen de laatste vijf seconden vóór de crash worden bewaard. Het eventuele privacyargument snijdt daarmee geen hout. 'Bovendien', redeneert Fokkema praktisch, 'als je aan het verkeer deelneemt, moet je je gewoon aan de regels houden. En in het verkeer ben je niet anoniem.'
Met privacy én reputatie van een Amerikaanse parlementariër was het vorig jaar zomer wel in één klap gedaan toen de politie de gegevens van de EDR van zijn Cadillac uitlas: de volksvertegenwoordiger bleek met meer dan 110 km/uur een kruising te zijn opgescheurd na bovendien een stopbord te hebben genegeerd.
Fokkema taxeert dat in de VS 20 procent van de nieuwe personenauto's met EDR is uitgerust. Schoolbussen en touringcars zijn er sinds begin vorig jaar standaard van voorzien. Onduidelijk is hoeveel personenauto's in Europa en Nederland nu al een dergelijke 'verklikker' aan boord hebben.

Preventief
EDR's kunnen zeer preventief werken op het rijgedrag, stelt Fokkema, die in dit verband gewaagt van een placebo-effect. Na inbouw van EDR's in Berlijnse surveillancewagens daalde het aantal door deze bestuurders veroorzaakte ongevallen van 20 tot 36 procent, afhankelijk van het type rit. Bij een andere proef met totaal 341 auto's daalde de ongevalsbetrokkenheid 28 procent in vergelijking met een referentiegroep.
'Alles wat een bedrijf doet aan ongevalsregistratie kan helpen om bestuurders meer op hun tellen te laten passen', aldus Fokkema. Leasemaatschappijen, touringcarbedrijven maar ook individuele bedrijven met veel ambulante werknemers kunnen zich ermee onderscheiden. Voor wetgeving is de tijd volgens Fokkema nog niet rijp. Wél kunnen individuele projecten bij gunstige ervaringen een zwaan-kleef-aan-effect bewerkstelligen. De kosten hoeven zijns inziens geen hinderpaal te zijn. Deze zouden beperkt blijven tot hooguit enkele honderden euro's.