Betaald parkeren in woonomgevingen

Peter van der Waerden, Technische Universiteit Eindhoven / Marloes de Bruin – Verhoeven, Empaction BV

Inleiding

Door een toename in autobezit en autogebruik is de laatste jaren de parkeerdruk in woongebieden sterk toegenomen [1]. Deze toename heeft geleid tot uiteenlopende problemen voor bewoners en bezoekers in woongebieden zoals het niet kwijt kunnen van de auto, het op de stoep parkeren van auto’s, het blokkeren van hulpdiensten en het parkeren van busjes in de wijk [2]. Niet alleen de leefbaarheid in de wijk is in het geding, maar ook de verkeersveiligheid van zowel voetgangers, fiets als automobilisten leidt onder de toename van geparkeerde auto’s.

Gemeenten proberen op allerlei manieren de ontstane problemen op te lossen. Oplossingen worden gevonden aan zowel de aanbod- als de vraagzijde. Zo heeft de gemeente Beverwijk in samenspraak met haar burgers oplossingen gevonden in de vergroting van het parkeeraanbod en de herverdeling van de parkeervraag [3]. In Dordrecht tracht men het aanbod aan parkeerplaatsen te vergroten door in te zetten op de parkeermogelijkheden op eigen terrein [4].

Ook in woongebieden wordt de invoering van betaald parkeren steeds vaker overwogen. In de overwegingen worden verschillende uitvoeringsvormen van betaald parkeren bekeken. Naast betaalde vergunningen voor belanghebbende (meestal bewoners) wordt er gekeken naar allerlei betaalsystemen voor bezoekers van bewoners en/of werknemers die in de omgeving werken.

In de discussies rondom de invoering van betaald parkeren in woongebieden is het vaak nog onduidelijk hoe de bewoners staan tegenover de invoering van betaald parkeren in hun wijk. De bewoners hebben direct of indirect te maken met de aanwezige parkeersituatie en de daaruit voortvloeiende problemen in de wijk. Meestal willen ze dat de problemen worden verminderd dan wel worden opgelost. Of men bereid is om te betalen voor parkeren en wat men voor de betaling terug wil zien, is nog maar weinig onderzocht. In dit artikel wordt ingegaan op de resultaten van een onderzoek naar de bereidheid om te betalen voor parkeren in de woonomgeving. Tevens wordt er gekeken of de bereidheid om te betalen samenhangt met bepaalde persoonsgebonden kenmerken.

Na deze inleiding komen de volgde onderwerpen aan de orde. Als eerste wordt uitgelegd welke onderzoeksopzet is gebruikt. Vervolgens wordt ingegaan op de wijze waarop de gegevens zijn verzameld en op de resultaten van de analyses. Het artikel eindigt met de conclusies en aanbevelingen voor de beleidsmakers.

Onderzoeksopzet

De gegevens die meer inzicht kunnen geven in de bereidheid om te betalen voor parkeren in de woonomgeving zijn ontleend aan de eerste enquête die is gehouden onder de vlag van het landelijk Parkeerpanel. Het Parkeerpanel is opgezet door de Technische Universiteit Eindhoven en Empaction BV om inzicht te verkrijgen in uiteenlopende, aan parkeren gerelateerde, onderwerpen. De eerste enquête onder het Parkeerpanel richtte zich op de acceptatie van betaald parkeren in de woon- en werkomgeving.

Het voorliggende artikel richt zich specifiek op de vragen over de bereidheid om te betalen voor parkeren in de woonomgeving (zie figuur 1). In de enquête is de bereidheid om te betalen gekoppeld aan een aantal zogenaamde tegenprestaties. Als eerste is gekeken naar de afstand tussen woning en de parkeergelegenheid (direct bij de woning versus op enige afstand). Vervolgens is gekeken naar verschillende typen parkeergelegenheden (parkeerterreinen versus parkeergarages). Ten slotte is gekeken naar voorzieningen op of in de parkeergelegenheden (bewaking versus algemene voorzieningen).

Figuur 1: Voorbeeldscherm uit de internetenquête

Naast antwoord te geven op de vragen over de bereidheid om te betalen, hebben paneldeelnemers ook aangegeven of ze ooit moeten zoeken naar een vrije parkeerplek in de woonomgeving en of ze ooit op meer dan 50 meter afstand van de woning moeten parkeren. Bij beide onderdelen hebben de deelnemers aangegeven hoe vaak ze moeten zoeken of op afstand moeten parkeren. De gebruikte antwoordcategorieën waren ‘nooit’, ‘soms’, ‘regelmatig’, ‘vaak’ en ‘altijd’. Informatie over het moeten zoeken en het op afstand parkeren geven een beeld van de huidige parkeeromstandigheden van de bewoners. Daarnaast zijn van alle paneldeelnemers enkele persoonsgeboden kenmerken vastgelegd. Zowel de huidige parkeeromstandigheden als de persoonsgebonden kenmerken worden in deze studie als context beschouwd waarin paneldeelnemers hun antwoorden hebben gegeven.

Gegevens

In totaal hebben 434 deelnemers van het landelijk parkeerpanel de eerste internetenquête volledig ingevuld. Deelnemers die momenteel al betalen voor het parkeren van de auto in de woonomgeving zijn buiten de analyses gelaten. Daarnaast zijn deelnemers die de vragen over de huidige parkeeromstandigheden niet hebben ingevuld buiten beschouwing gelaten. Het aantal paneldeelnemers dat uiteindelijk bij de analyses is gebruikt, is gelijk aan 390. De belangrijkste persoonskenmerken van deze deelnemers zijn weergegeven in tabel 1. Uit de tabel blijkt dat bij bijna alle geregistreerde persoonskenmerken de verdeling over de onderscheiden niveaus enigszins scheef is. Per kenmerkniveau zijn er echter voldoende waarnemingen aanwezig om de kenmerken bij de analyses te betrekken. Wel moet worden gesteld dat de resultaten vooralsnog niet kunnen worden gegeneraliseerd naar bijvoorbeeld de gehele Nederlandse bevolking.

Resultaten

De bereidheid om te betalen is gevraagd voor verschillende tegenprestaties. In figuur 2 staat het percentage van de bewoners dat bereid zijn om te betalen voor de geleverde tegenprestatie. Uit de figuur blijkt dat bewoners het meest bereid zijn om te betalen voor een vrije plek direct bij de woningen en bewaking van de parkeergelegenheid. De betalingsbereidheid van de overige tegenprestaties ligt beduidend lager.

Figuur 2: Bereidheid om te betalen (percentages, N=390)

Zoals eerder gemeld, kunnen de gegeven antwoorden worden geplaatst in de context waarin bewoners zich bevinden. De context is onderverdeeld in de parkeeromstandigheden waarmee de bewoners te maken hebben in hun woonomgeving en enkele persoonskenmerken van de bewoners. Het blijkt dat meer dan de helft van de bewoners nooit hoeft te zoeken naar een vrije parkeerplaats in de woonomgeving en nooit op meer dan 50 meter van de woning hoeft te parkeren.

Figuur 3: Zoeken naar parkeerplaats en parkeren op afstand (percentages, N=390)

Het verband tussen de bereidheid om te betalen voor een bepaalde tegenprestatie en de context variabelen is onderzocht met behulp van chi-kwadraat toets. De resultaten van de toetsen zijn weergegeven in tabel 2. De tabel geeft de significantiewaarde van de chi-kwadraat waarde welke aangeeft of er een verband bestaat tussen de bereidheid om te betalen en de onderzochte variabele. Een significantiewaarde van kleiner dan 0,050 betekent dat er statistisch gezien een significant verband bestaat tussen de onderzochte variabelen (dikgedrukte waarden in de tabel).

Uit de toetsen komen de volgende significante verbanden naar voren. De bereidheid om te betalen voor een vrije plek direct bij de woning hangt samen met het feit dat paneldeelnemers ooit moeten zoeken naar een vrije plek, ooit op afstand moeten parkeren en het geslacht van de paneldeelnemer.

a.                   Paneldeelnemers die ooit moeten zoeken naar een vrije parkeerplek zijn meer bereid om te betalen voor het verkrijgen van een vrije plek. Hetzelfde geldt voor paneldeelnemers die ooit op meer dan 50 meter van hun woning moeten parkeren.

b.                  Mannen zijn meer dan vrouwen bereid om te betalen voor een vrije parkeerplek direct bij de woning.

c.                   De bereidheid om te betalen voor een vrije plek op 50 meter van de woning hangt samen met het feit dat paneldeelnemers ooit op afstand moeten parkeren. Volgens verwachting zijn deelnemers die ooit op afstand moeten parkeren meer bereid om te betalen voor een vrije parkeerplek op 50 meter afstand dan deelnemers die nooit op afstand hoeven te parkeren.

De tabel laat verder zien dat er een verband bestaat tussen enerzijds de bereidheid om te betalen voor een vrije plek op een parkeerterrein, in parkeergarage en algemene voorzieningen en anderzijds geslacht.

a.                   Mannen zijn meer dan vrouwen bereid om te betalen voor een vrije plek op een parkeerterrein, een vrije plek in een parkeergarage en de aanwezigheid van algemene voorzieningen.

Ten slotte blijkt uit de toetsingsresultaten dat er geen verband bestaat tussen de bereidheid van panelleden om ergens voor te betalen en de kenmerken leeftijd, opleiding, woonlocatie, en autobezit.

Conclusies

Het beschreven onderzoek is opgestart om meer inzicht te verkrijgen in de bereidheid van bewoners voor betaald parkeren in de woonomgeving. Het blijkt dat een beperkt aantal bewoners bereid is om te betalen voor het parkeren in de woonomgeving. De bewoners zijn vooral bereid om te betalen voor een vrij parkeerplek direct bij de woning en voor een bewaakte parkeerplek. De bereidheid om te betalen voor parkeren in de woning omgeving hangt maar beperkt samen met de parkeeromstandigheden waarmee te bewoners te maken hebben in hun woonomgeving. Ook de invloed van persoonskenmerken is beperkt.

Voor planners betekenen deze resultaten dat het moeilijk is om draagvlak te krijgen voor de invoering van betaald parkeren in woonomgevingen. Het zorgen voor een vrije parkeerplek bij de woning en/of het implementeren van bewakingsvoorzieningen hebben een positieve invloed op de bereidheid om te betalen. Het draagvlak zal het grootst zijn in woongebieden waar bewoners regelmatig moeten zoeken naar een parkeerplek of regelmatig op afstand van de woning moeten parkeren.

Literatuur

[1] Van de Coevering, P., Snellen, D. & Talens, H. (2008) Waar parkeren we tot 10,5 miljoen auto’s in 2030? Vechten om de laatste parkeerplek, Verkeerskunde 59 (9), 22-27.

[2] ANWB (2009) Volledige uitslag parkeeronderzoek Een Vandaag en ANWB (beschikbaar via www.anwb.nl).

[3] Althuisius, R., Quee, J., Van der Hoeven, G. & De Poorter, J. (2007) Zoeken naar parkeerruimte in Beverwijk, de burgers als beleidsadviseur, Verkeerskunde 58 (5), 22-27.

[4] Matthijssen, L. & Vissers, P. (2008) Parkeren op eigen terrein voorkomt wachtlijst voor parkeervergunningen, Dordrecht schept meer parkeerruimte, Verkeerskunde 59 (1), 28-33.

 
Auteur: Joske van Lith