Bedreigde snelwegpanorama's snel bekend

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wat zijn de mooiste snelwegpanorama’s van Nederland? Het ministerie van VROM zal binnenkort bekendmaken welke tien snelwegpanorama’s het predicaat ‘beschermd’ krijgen. De criteria en het regime waaronder de beschermde panorama’s vallen, zullen dan ook nader zijn gedefinieerd.

Nu is wel al bekend wie er verantwoordelijk zal zijn voor toezicht op het regime. ‘De provincie’, aldus woordvoerder Jan-Jaap Eikelboom van het ministerie van VROM. Het is even wennen dat de snelweg, of beter het uitzicht van de snelweg, de status van ‘bedreigde diersoort’ krijgt, want snelwegen lijken zelf ook niet in alle gevallen bij te dragen aan de verfraaiing van het landschap. Echter als de denkstap - van jager naar bedreigde diersoort - eenmaal is gemaakt, rijst al snel de vraag waartegen de snelwegpanorama’s beschermd moeten worden. In de inleiding van het rapport ‘Snelwegpanorama’s, een burgerconsultatie’ (juli 2007) wordt de bedreiging als volgt omschreven: ‘De snelwegzone wordt steeds vaker als een vergaarbak voor bedrijventerreinen, windmolenparken, geluidswerende schermen en andere vormen van bebouwing bestempeld’. Er bestaat angst dat als niet wordt ingegrepen, het vrije uitzicht vanaf de snelweg een langzame maar zekere dood sterft.
Dat ingrijpen moet gezien worden in het licht van een ruimere bezorgdheid over de verrommeling van Nederland. In de VROM-begroting 2008 geeft minister Jacqueline Cramer aan dat het tegengaan van verrommeling van het landschap - naast het klimaatbestendig inrichten van Nederland - hoge prioriteit heeft. Het aanwijzen van snelwegpanorama’s past bijgevolg in een breder programma dat daarnaast ook het instellen van regimes voor bufferzones en nationale landschappen wil realiseren.
Aan welke eisen moet een bedreigde snelwegpanorama nu voldoen? ‘De precieze selectiecriteria daarvoor zijn nog niet bekend’, meldt Eikelboom. Hij voegt eraan toe dat kernkwaliteiten als cultuurtechnische waarde, open uitzicht op het landschap en kenmerken van een typisch Hollands landschap meewegen.

Burgerconsultatie
Ook een in juni gehouden burgerconsultatieronde over snelwegpanorama’s weegt mee. De uitkomsten geven een idee van voorkeuren en motieven van burgers. Aan de consultatie namen 1185 Nederlandse snelweggebruikers mee. Allen kozen hun favoriete panorama. De gekozen locaties liggen verspreid over het hele Nederlandse wegennet. Bijna de helft van de deelnemers kiest voor een panorama binnen 25 kilometer van de woonplaats en driekwart kiest voor een uitzicht dat men vaak ziet.
De lijst met de tien meeste genoemde locaties wordt aangevoerd door de A1 langs de bosrijke Veluwe. Op de tweede plaats staat de Afsluitdijk met zijn open water. De motieven bleken uiteenlopend. ‘Uitzicht naar beide kanten’ (38 procent) en ‘uitzicht op een boeren landschap’ (34 procent) waren de meest genoemde voorkeursredenen. Ook ‘uitzicht op een afwisselend landschap’ (34 procent) en ‘uitzicht over water’ (28 procent) scoorden hoog.
De komende tijd is het aan het departement om samen met provincies en gemeenten en mede op basis van de uitkomsten van de burgerconsultatie te komen tot een top-10 van bedreigde snelwegpanorama’s.