Alcoholslot over twee jaar ook in Nederland

Blazen vóór de rit. Als de sensor te veel alcohol 'opsnuift', blijkt de startmotor ineens alle dienst te weigeren. Om sjoemelaars te dwarsbomen moet deze blaastest onderweg worden herhaald. Dit is het principe van het 'alcoholslot', dat in navolging van Zweden, Canada en enkele Amerikaanse staten ook zo goed als zeker in Nederland wordt ingevoerd voor jaarlijks zo’n duizend personen die eerder op alcoholmisbruik in het verkeer werden betrapt.

De introductie van het alcoholslot wordt voorbereid door een werkgroep van Verkeer en Waterstaat en het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen. De plannen kwamen in een stroomversnelling na een werkbezoek dit voorjaar aan Zweden, het land binnen Europa met de strengste eisen en sancties op het vlak van alcohol en verkeer.
De invoering van het Nederlandse alcoholslot - waarschijnlijk in 2007/2008 - betekent een differentiatie van de huidige vorderingsprocedure voor alcomobilisten. Sinds 1996 moeten bestuurders met een promillage van 1,3 tot 1,8 (alsmede recidivisten met >0,8) verplicht op een pedagogische cursus. Aan deze Educatieve Maatregel Alcohol en verkeer (EMA) nemen jaarlijks 8000 à 9000 mensen deel. Wie meer dan 1,8 promille scoort, wordt medisch-psychisch getest of hij of zij überhaupt nog wel achter het stuur zou kunnen kruipen.
De EMA pakte blijkens een eerste evaluatie aanvankelijk niet onverdeeld positief uit. 'Er treden zeker leereffecten op’, meldt EMA-coördinator Rob van Beekum, ‘maar niet altijd op de juiste manier. Veel mensen blijken er méér op gespitst zich niet opnieuw te laten pakken, dan hun alcohol- en verkeersgedrag te wijzigen. De EMA leidt daarmee niet per se tot veiliger gedrag.'
In elk geval gewoontedrinkers en mensen met een alcohol-afhankelijkheidsprobleem (30 procent van de EMA-deelnemers) lopen na de EMA niet direct in het gareel. Na aanpassing lijkt de EMA meer effect te sorteren. Zo werd terugdringing van de recidive vastgesteld. De verkeersveiligheidswinst wordt nu gecalculeerd op vier 'uitgespaarde' verkeersdoden per jaar. In de huidige opzet wordt deelnemers gevraagd naar hun attitude. De uitkomsten wijzen op meer motivatie om veiliger aan het verkeer deel te nemen.

Drieslag
In de bestuursrechtelijke vorderingsprocedure-nieuwe-stijl tekent zich nu een drieslag af. Voor bestuurders die met 0,8-1,3 promille achter het stuur zijn betrapt, wordt een EMA-'light' overwogen. Voor de 1,3 tot 1,8-groep blijft de bestaande EMA. Wie recidiveert of nog hoger scoort en medisch-psychisch wordt gekeurd, komt voor het alcoholslot in aanmerking, tenzij de keuring uitwijst dat de persoon in kwestie definitief ongeschikt is om ooit nog auto te rijden. In alle gevallen zouden de 'klanten' voor de kosten van de vorderingsprocedure op moeten draaien. Dit zou ook kunnen gelden voor het alcoholslot. Kinderachtig zijn de bedragen niet: in Zweden betaalt de automobilist 5000 euro voor een alcoholslotprogramma.
Waterdicht is het alcoholslot niet. Rijbewijsloze passagiers kunnen de blaastest bijvoorbeeld overnemen. Erg eenvoudig is dat overigens niet: bij het blazen moet tegelijk een neurie-achtig ge-hum worden voortgebracht waarvoor enige oefening gewenst is, vertelt Van Beekum. Een willekeurige passant kan hierdoor moeilijk als stand-in optreden.
Elke mislukte startpoging vanwege alcoholoverdaad wordt geregistreerd. Automobilisten kunnen daarmee worden geconfronteerd en achteraf alsnog tekst en uitleg geven.