Aandacht voor verkeersopvoeding

Het gedrag van opvoeders heeft veel invloed op de ontwikkeling van het gedrag van hun kinderen. Ook bij verkeerseducatie. Echter blijkt dat opvoeders aan verkeerseducatie vaak minder prioriteit geven dan bijvoorbeeld aan de sociale ontwikkeling en schoolprestaties van hun kinderen. Gerard Tertoolen is verkeerspsycholoog bij XTNT en onderzocht de rol van opvoeders bij verkeerseducatie in samenwerking met het Regionaal Ondersteuningsbureau Verkeersveiligheid (ROV) Zuid-Holland.

Uit het onderzoek komt een aantal zaken naar voren. Zo blijkt dat opvoeders lang niet altijd het goede voorbeeld geven in het verkeer. Daarnaast mogen de meeste kinderen vanaf 9 jaar zelfstandig op pad, terwijl ze steeds minder aandacht krijgen voor hoe ze deelnemen aan het verkeer. Ook opvallend: praktisch opgeleide opvoeders gaan vaker met hun kinderen het verkeer in dan academisch opgeleide opvoeders.

Geef het goede voorbeeld met goed gedrag

Opvoeders geven aan dat zij het belangrijk vinden om het goede voorbeeld te geven. Tegelijkertijd zijn zij zich ervan bewust dat zij dat zelf niet altijd doen. Bijvoorbeeld door tóch de telefoon te pakken tijdens het rijden, terwijl de kinderen op de achterbank zitten. “Het is echt cruciaal om kinderen het goede voorbeeld te geven”, vertelt Gerard. “Kinderen nemen, vooral op jonge leeftijd, vaak het gedrag over van hun opvoeders. In sommige situaties zegt de opvoeder er dan wel bij dat wat zij doen niet goed is. Maar dat voegt eigenlijk niet zoveel toe. Het gaat echt om het laten zíén van goed gedrag. Dat is wat kinderen uiteindelijk beschouwen als het gedrag dat zij ook dienen te vertonen.”

Verkeerseducatie ‘on the job’

Uit het onderzoek blijkt dat de meeste opvoeders hun kinderen vanaf 9 jaar meer zelfstandig aan het verkeer laten deelnemen. Tot die tijd worden ze vrijwel continu begeleid. “Door samen deel te nemen aan het verkeer, vindt verkeerseducatie vooral on the job plaats”, legt Gerard uit. “Opvoeders leggen dan onderweg uit dat ze op kruispunten eerst goed naar links en naar rechts moeten kijken. En dat ze bij een stoplicht niet door rood mogen rijden. Verkeerseducatie gebeurt maar zelden aan de keukentafel.”

Extra verkeersexamen op de basisschool

Veel opvoeders meldden in het onderzoek dat ze graag een extra verkeersexamen zien op de basisschool. Gerard: “Ze laten hun kinderen wel zelfstandig deelnemen aan het verkeer, maar weten niet zeker of zij dat ook goed kunnen. Uit het onderzoek kwam naar voren dat er behoefte is aan een toets waarmee wordt getest of het kind ook voldoende van het verkeer begrijpt. Als een kind laag scoort, zou de leerkracht de opvoeder kunnen stimuleren om hier meer aandacht aan te besteden.”

Oudere kinderen krijgen vooral advies

Zodra kinderen zelfstandig het verkeer in gaan, krijgen zij ook minder uitleg in de praktijk. De rol van de opvoeders veranderen: zij geven vooral tips en adviezen. “Uit onderzoek van TeamAlert blijkt dat oudere kinderen het best jammer vinden dat zij geen praktische tips meer krijgen”, vertelt Gerard. “Ik denk dat oudere kinderen nog veel kunnen leren van hun ouders in de praktijk. In plaats daarvan krijgen ze vooral tips, of worden ze gewaarschuwd. Bijvoorbeeld dat ze niet met alcohol achter het stuur moeten gaan. En als ze hebben gedronken, dat ze kunnen worden opgehaald.”

Nieuwe vragen over opleiding bij opvoeders

De resultaten van het onderzoek werpen ook nieuwe vragen op. “We weten op basis van dit onderzoek niet waarom praktisch opgeleide opvoeders vaker met kinderen het verkeer in gaan dan academisch opgeleide opvoeders”, legt Gerard uit. “Daar zouden we meer onderzoek naar moeten doen.Het is wel een interessante vraag waar je allerlei hypotheses aan kunt hangen. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat er bij twee opvoeders die fulltime werken minder tijd overblijft om met kinderen te gaan oefenen in het verkeer.”

Eerder achter het stuur met 2toDrive

Met 2toDrive mogen jongeren vanaf hun zeventiende al autorijden, maar dan alleen onder begeleiding. Gerard denkt dat het waardevol is om hen op die manier meer on the job te leren; net zoals dat bij jongere kinderen gaat. “Jongeren die een jaar lang op deze manier nog verder kunnen oefenen, zijn significant bij minder ongelukken betrokken. De voorwaarde is natuurlijk wel dat ze daarbij een verstandige begeleider hebben. Daar kunnen ze ongelofelijk veel van leren.”

Meer aandacht voor de rol van opvoeders

Gerard benadrukt dat er kansen liggen om opvoeders meer te betrekken bij verkeerseducatie. “De meeste opvoeders hebben vaak geen duidelijk beeld van hoe het brein van kinderen zich ontwikkelt. Het belang van voorbeeldgedrag moet meer worden onderstreept, bijvoorbeeld via educatie en campagnes. Een toolkit voor opvoeders zou ook een goede uitkomst zijn. Dan hebben zij een duidelijk beeld van welke verkeerseducatie zij per leeftijdsgroep kunnen bieden: jonge kinderen leren bijvoorbeeld door hen voor het slapengaan fantasieverhalen voor te lezen waarin praktische tips zijn verwerkt, terwijl oudere kinderen meer op verantwoordelijkheid kunnen worden aangesproken.”