Het huidige systeem van motorrijtuigenbelasting gaat op de schop: vanaf 2030 betalen autobezitters per gereden kilometer, in plaats van een vast bedrag per maand gebaseerd op het voertuig in kwestie. 'Betalen naar Gebruik' is verankerd in het coalitieakkoord. Om deze grote verandering vorm te geven zijn diverse onderzoeken gestart. De onderzoeken naar de mogelijkheden voor invulling van het kilometertarief, effecten op autobelastingen en inkomenseffecten en het nalevingsgedrag van autobezitters zijn nu gepubliceerd.
Tariefstructuur
Belangrijk vraagstuk is: wat gaat een kilometer kosten voor de automobilist? Hier is in 2022 onderzoek naar gedaan, dit vervolgonderzoek actualiseert het onderzoek uit 2022. Zo wordt er gekeken naar meer mogelijkheden voor de invulling van het kilometertarief, zoals de opties waarbij het tarief afhangt van het gewicht van de auto en of een auto elektrisch is. Ook is opnieuw onderzoek gedaan naar tarieven en effecten van de mogelijkheid van één kilometertarief voor personenauto’s en één kilometertarief voor bestelauto’s.
Er is onderzoek gedaan naar regionale effecten en naar inkomenseffecten, per type huishouden; naar de effecten op de overheidsinkomsten; en naar de effecten voor uitstoot van schadelijke stoffen. Daarbij is rekening gehouden met toenemende elektrificatie van het wagenpark.
Nalevingsgedrag
In het huidige voorstel wordt per jaar het aantal gereden kilometers geregistreerd. Dit onderzoek geeft meer inzicht in de fraudegevoeligheid van kilometerregistratie op basis van de kilometerteller van de auto. Ook is daarbij onderzocht welke maatregelen kunnen worden genomen om het nalevingsgedrag te bevorderen en fraude te voorkomen. En er is gekeken hoe betrokken overheidsorganisaties betalen naar gebruik kunnen gaan uitvoeren en handhaven.
Vervolg
Het kabinet neemt de onderzoeksresultaten mee bij het maken van keuzes voor de invulling van betalen naar gebruik. Zodra de besluiten zijn genomen start een internetconsultatie over de wetgeving voor betalen naar gebruik. Dan kunnen ook burgers en bedrijven hun ideeën inbrengen. Tegelijkertijd gaat het conceptwetsvoorstel voor advies en toetsing naar verschillende uitvoeringsorganisaties en adviesinstanties, zoals de Belastingdienst en de Autoriteit Persoonsgegevens. Alle inbreng wordt verwerkt in een nieuwe versie van het wetsvoorstel, die dit najaar voor advies naar de Raad van State gaat. In het voorjaar van 2024 wordt een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend.
Effect op inkomen
Uti het rapport: 'De verandering van de autobelastingen ten opzichte van het besteedbaar inkomen van de verschillende voorbeeldhuishoudens (de inkomenseffecten), laten zien dat het gemiddelde jaarkilometrage van een huishoudtype bepalend is voor het effect. In de lage inkomensklasse worden gemiddeld relatief weinig kilometers gemaakt, met in het algemeen een positief inkomenseffect tot gevolg. Dit effect is procentueel relatief hoog in de lagere inkomensklassen doordat het inkomen waartegen de autobelastingen worden afgezet relatief laag is. Voor veelrijders is het inkomenseffect negatief.'
Handhaving en gedrag
In het huidige voorstel wordt gebruikgemaakt van bestaande registratiesystemen voor kilometrages van voertuigen, zoals die nu al in het systeem van de Nationale Autopas worden vastgelegd bij periodieke keuringen en ander garagebezoek. Dit systeem is eenvoudig in te zetten en brengt weinig extra kosten met zich mee, maar de fraudebestendigheid hiervoor wordt als risico gezien. Bij naleving speelt ook de component 'rechtvaardigheid' een rol, omdat álle kilometers die in een jaar worden afgelegd worden meegeteld, ook kilometers die niet in Nederland zijn afgelegd en waarvoor wellicht al tol betaald is in het desbetreffende land.
Meer lezen
Lees hier meer over de effecten op autobelastingen.
Lees hier meer over het nalevingsgedrag
