CROW-KpVV-kennis over klimaat

Het wegverkeer is verantwoordelijk voor ongeveer 30 procent van de stikstofuitstoot in Nederland. In de strijd tegen die luchtvervuiling nemen overheden diverse maatregelen. CROW-KpVV laat in allerlei dashboards zien wat de effecten zijn van dat beleid.

Jaarlijks overlijden bijna 11.000 Nederlanders vroegtijdig als gevolg van de uitstoot van met name stikstofdioxide (NO₂) en fijnstof (PM). Als de lucht die wij inademen schoon zou zijn, zouden we gemiddeld één jaar langer leven.

Nederland voldoet sinds 2020 aan de Europese norm voor stikstofdioxide, maar nog lang niet aan de strenge advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO uit 2021. De forse aanscherping van die waarden is gebaseerd op het feit dat er geen grens is waaronder vervuilde lucht niet meer schadelijk is voor de gezondheid.

Sinds januari 2020 hebben meer dan 100 overheden het Schone Lucht Akkoord (SLA) [*] ondertekend. Daarmee geven ze aan zich actief in te zetten om de luchtkwaliteit in Nederland te verbeteren. Het streven is om binnen tien jaar de normen van de WHO te halen. In 2030 moet de gezondheidsschade door luchtverontreiniging zijn gehalveerd.

CROW-KpVV laat in de Staat van de mobiliteitstransitie [*] zien waar de meeste stikstofdioxide en fijnstof wordt uitgestoten. Dat is in de Randstad op locaties met veel verkeer, maar ook in steden als Eindhoven en Arnhem. Vaak gaat het om locaties waar lokale wegen snelwegen kruisen of er parallel aan lopen. De NO₂-niveaus zijn het hoogst in de regio's MRDH, Drechtsteden en Midden-Holland. De schoonste plekken bevinden zich in de noordelijke provincies en op de Waddeneilanden.

Zero-emissiebussen

Het Rijk en de decentrale overheden proberen de stikstof- en fijnstofuitstoot op verschillende manieren te verminderen. Dat laat CROW-KpVV onder meer zien in de jaarlijkse poster Milieuprestatie ov-bussen [*]. In het Bestuursakkoord Zero Emissie Busvervoer is afgesproken dat in 2030 alle bussen emissievrij en op groene energie rijden. Dat betekent dat de milieuwaarde in dat jaar 10 moet zijn. Nu is die waarde 6,1.

Daarnaast brengt de Monitor zero-emissiebussen [*] elk kwartaal de instroom van de zero-emissiebussen in beeld; in aantallen, per ov-autoriteit, per vervoerder en per fabrikant.

RMP-monitor

Provincies en regio's werken in hun Regionale Mobiliteitsplannen (RMP's) onder meer aan de verduurzaming van automobiliteit. De RMP-monitor [*] van CROW-KpVV laat bijvoorbeeld zien hoe het aantal (elektrische) deelauto's zich ontwikkelt, of het aantal laadpunten in de openbare omgeving.

Een andere manier om stikstof en fijnstof terug te dringen is door gebiedsontwikkelingen in te richten voor voetgangers en fietsers, en auto's te 'verbannen' naar de rand van de wijk volgens het ontwerpprincipe STOMP.

Duurzaam GWW

Bouwers zullen op termijn alleen nog overheidsopdrachten krijgen als ze werken met schonere machines, zoals aggregaten en veegmachines. Die draaien nu vaak nog op diesel, en zijn verantwoordelijk voor zo'n 10 procent van de gezondheidsschade door vieze lucht. Het platform Duurzaam GWW (grond-, water- en wegenprojecten) van CROW heeft daar iets op bedacht: Dashboard Monitoring DGWW2030. Dit dashboard biedt overheden snel inzicht in de duurzame prestaties op het gebied van aanleg en onderhoud van grond-, water- en wegenprojecten. De overheden zullen zelf de dataverzameling moeten organiseren, CROW reikt de tools aan.