Over de hele wereld zijn stedelijke ontwerpers in de weer om 'cycling' een prominente plek te geven op straat. De Ontwerpwijzer fietsverkeer van CROW-Fietsberaad laat zien hoe je dat doet. Daarnaast is er nog veel meer kennis om de duurzame fietser een zetje te geven.
Dit artikel komt uit Verkeerskunde 4/2023, met het dossier Fiets onder leiding van gasthoofdredacteur Wilco Kruitbosch, een goed gesprek met Teun Uitdewilligen (SWOV) over (fiets)veiligheid op fietsstraten, en meer. Onze vakbladen zijn ook digitaal beschikbaar! Heeft u al een abonnement?
De Ontwerpwijzer fietsverkeer mag gerust een standaardwerk worden genoemd voor ontwerpers wereldwijd. De Engelse versie vindt dan ook gretig aftrek. Nederland heeft het hoogste fietsgebruik, biedt het breedste scala aan fietskennis en staat wereldwijd bekend om zijn fietsinfrastructuur. De Ontwerpwijzer bevat alle kennis voor het creëren en onderhouden van hoogwaardige fietsinfrastructuur en -voorzieningen. Aan de orde komen de vijf hoofdeisen voor een fietsvriendelijke infrastructuur: aantrekkelijkheid, comfort, directheid, samenhang, veiligheid & gezondheid. Over de rol van Nederland in de internationale ontwikkeling van de fiets hield Tour de Force vorig jaar het Kenniscafé Over de grens. Daarin schetsten drie experts de unieke positie van Nederland als fietsland en de kansen die dit biedt.
In steden neemt de auto zoveel ruimte in dat de kwaliteit van leven onder druk komt te staan. Daarom geven steeds meer steden in hun beleid prioriteit aan voetgangers en fietsers. Breda University of Applied Sciences (BUas) heeft in dit kader het integrale planningsconcept Bicycle Oriented Development (BOD) bedacht. De Handreiking Bicycle Oriented Development van Tour de Force legt overheden uit hoe zij het concept kunnen gebruiken, bijvoorbeeld om te bepalen welke locaties zich het best lenen voor verdichting. Ook verbindt BOD de ruimtelijke structuren en mobiliteitssystemen in de stad en stimuleert het concept de integrale kwaliteit en samenwerking. De datagerichte aanpak van BOD heeft een grote meerwaarde voor de afstemming tussen fietsbeleid en woningbouwontwikkeling, blijkt uit een studie van Tour de Force.
Een andere populair concept dat in Europa school maakt is de 15-minutenstad, bedoeld om een leefbare, gezonde en goed bereikbare stad te creëren. Adviesbureau Rebel, Wandelnet en Fietsersbond hebben er een whitepaper over uitgebracht: De 15-minutenstad: hoe doe je dat?. De zeven ontwerpprincipes uit deze paper ondersteunen overheden en ontwikkelaars bij het in praktijk brengen van het concept. In de 15-minutenstad, bedacht door stedenbouwkundige Carlos Moreno, zijn alle dagelijkse basisbehoeften zoals werk, scholen en winkels op 15 minuten lopen of fietsen van iemands huis te vinden. De ontwerpprincipes zijn toegepast op twee cases: Almere Pampus en Zwolle Meeuwenlaan.
Bij een sterke positie van de fiets in de stad horen goede fietsparkeervoorzieningen. CROW-Fietsberaad heeft in 2020 een concept-datastandaard fietsparkeren ontwikkeld voor capaciteits- en bezettingsmetingen van fietsenstallingen. In een recente notitie geeft CROW hier een toelichting op. De datastandaard heeft als doel om capaciteits- en bezettingsmetingen uniform te maken. Door consequent de ruimtelijke dimensie (de tellocaties), de tijdsdimensie (periode van tellen) en het telprotocol op dezelfde manier toe te passen, zijn de verschillende onderzoeken geschikt voor monitoring op langere termijn.
Om bewaakte fietsparkeerplaatsen digitaal te kunnen vinden is er behoefte aan actuele en gestandaardiseerde informatie. Keypoint consultancy is samen met CROW, NS en gemeenten gestart met de ontwikkeling van een datastandaard voor informatie over fietsenstallingen. Met betrouwbare data weten fietsers de fietsenstallingen beter te vinden, wat parkeeroverlast en fietsdiefstal tegengaat.
En wie tot slot wil weten hoe je de ideale inpandige fietsenstalling maakt, kan het rapport Fietsenstalling van de Toekomst downloaden dat Movares opstelde in opdracht van de gemeenten Rotterdam en Eindhoven.
