ANWB stelt not for profit webtool met rijgedragdata beschikbaar voor risico-gestuurde verkeersveiligheid

De groei van Nederland gaat gepaard met een grote mobiliteitsopgave. Hoe zorgen we er met beperkte middelen voor dat Nederlanders ook in de nabije toekomst zorgeloos, met plezier en veilig onderweg kunnen? Data helpen om de beschikbare middelen bij de aanpak van verkeersveiligheid zo in te zetten dat ze het meeste maatschappelijk rendement opleveren. Niet voor niets is datagebruik een belangrijke pijler binnen het Strategisch Plan Verkeersveiligheid.

De ANWB zorgt al langere tijd voor laagdrempelige beschikbaarheid van Floating Car Data (FCD) over rijgedrag én nu ook voor de bijbehorende webtool ‘ANWB Verkenner Verkeerveiligheidsdata’. Hiermee is de FCD van de ANWB direct en eenvoudig in de praktijk te gebruiken. De bond draagt met deze ontwikkelingen bij vanuit maatschappelijk belang en heeft met deze diensten geen commercieel oogmerk.

Informatiebehoefte bij verbeteren verkeersveiligheid

De noodzaak om data te gebruiken om goed overwogen beslissingen te nemen, wordt algemeen erkend door beleidsadviseurs bij gemeenten en provincies. De gegevens die tot op heden beschikbaar zijn binnen het vakgebied betreffen ongevalsdata, snelheden en intensiteiten. De data van ANWB onderscheiden zich doordat geregistreerde voorvallen, zoals abrupt remmen, veel vaker voorkomen dan ongevallen. Daarmee is beter invulling te geven aan de wens om risico-gestuurd te gaan werken. De rol van toeval wordt door voldoende data immers verkleind.

Uit in 2022 door de ANWB gehouden interviews blijkt dat de behoefte voor beleidsondersteunende informatie bij gemeenten en provincies met name gewenst is om:

1. Te bepalen waar verbeteringen van de weginfrastructuur het meest efficiënt zijn om het aantal verkeersslachtoffers te verminderen.
2. De effectiviteit van verkeersveiligheidsmaatregelen te meten op zo kort mogelijke termijn. Hiervoor zijn gegevens nodig die frequent worden gegenereerd. Momenteel kan het tot drie jaar duren om de effectiviteit te bepalen indien data alleen gebaseerd is op het aantal verkeersongevallen.
3. Objectieve inzichten te hebben die gedeeld kunnen worden indien er klachten zijn over verkeersveiligheid op een bepaalde locatie of bij onderzoek naar aanleiding van een verkeersongeval.

Deze wensen zijn samen met gemeenten en provincies gerealiseerd in een nieuwe webtool voor de visualisatie van rijgedragsdata.

Laagdrempelige toepassing van FCD

Startpunt voor de FCD is de Veilig Rijden Autoverzekering, waarmee de ANWB bijdraagt wil aan het vergroten van de verkeersveiligheid. Enerzijds door verzekerden te stimuleren om zo veilig mogelijk te rijden (hun rijgedrag wordt gemonitord) en dit te belonen met een korting op de verzekeringspremie. Anderzijds levert deze verzekering, in anonieme en gebundelde vorm, een schat aan inzichten op over rijgedrag. Deze data tonen namelijk de locaties waar zelfs veilige rijders bijzonder rijgedrag laten zien. Deze informatie helpt wegbeheerders bij het verkrijgen van een completer beeld van de potentieel risicovolle locaties voor ongevallen. Denk aan locaties waar vaak abrupt wordt geremd of veel te hard wordt gereden.

Sinds 2021 stelt de ANWB deze unieke rijgedragsdata al beschikbaar aan gemeenten en provincies. Met de nu beschikbaar gekomen webtool ‘ANWB Verkenner Verkeersveiligheidsdata’ richt de bond zich direct op de drie concrete informatiebehoeften van beleidsadviseurs en verkeerskundigen. De webtool is bovendien eenvoudig in gebruik en zorgt voor:

1. Een signaalfunctie op basis van opvallend grote aantallen voorvallen op een wegvak binnen het eigen beheersgebied van een wegbeheerder.
2. Direct inzicht in de exacte GPS-locaties van verschillende soorten voorvallen (abrupt remmen, scherpe bochten, te hoge snelheid) onder andere in kaartvorm.
3. Snel inzicht in het effect van maatregelen op het aantal voorvallen door twee perioden met elkaar te vergelijken, namelijk voor en na invoering van de maatregelen.

Doordat in de webtool de FCD vanaf januari 2018 beschikbaar is, kan deze direct in de praktijk worden ingezet. Enkele voorbeelden uit de ANWB Verkenner Verkeersveiligheidsdata:  

In figuur 1 worden de exacte GPS-locaties van abrupt remmen, te hoge snelheid, scherpte bochten en hard optrekken weergegeven over een periode van bijna zes jaar op een kruispunt in Den Haag.

In figuur 2 wordt abrupt remmen over twee perioden met elkaar vergeleken. Het satellietbeeld geeft de exacte GPS-locaties weer over de perioden met daaronder het gemiddeld aantal voorvallen per jaar. Links betreft de periode voordat een zebrapad werd aangelegd met gemiddeld 25 voorvallen van abrupt remmen per jaar. In het rechter deel is de situatie weergegeven na de uitvoering van de maatregelen: er wordt 50 procent minder vaak abrupt geremd.

Het gemiddelde van 25 geregistreerde voorvallen per jaar lijkt misschien niet zo heel veel. Belangrijk is om daarbij te beseffen dat dit is vastgesteld met circa 1 procent van de personenauto’s in Nederland. De werkelijke voorvallen van abrupt remmen zijn bij benadering 100 maal zo hoog, dus 2500 per jaar. Teruggerekend werd er voor de aanpassing gemiddeld per dag zeven tot acht maal abrupt geremd op deze locatie. Het is zelfs vast te stellen dat dit relatief vaak rond 13:00 uur gebeurde.

Ontwikkelingen ANWB Data & Verkeersveiligheid

Naast het doorontwikkelen van de datavisualisatie-tool, werkt de ANWB aan diverse nieuwe initiatieven op het snijvlak van data en verkeerveiligheid zoals:

• Smartphone data: het beschikbaar maken van inzichten over gebruik van de mobiele telefoon tijdens het autorijden. Dit zal leiden tot betere inzichten in afleiding door het gebruik van mobiele telefoons. Deze data tonen de exacte locaties en tijdstippen waarop autobestuurders hun mobiele telefoon gebruiken. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen handsfree en handheld bellen. Ook wordt het gebruik van het scherm geregistreerd indien de telefoon in de hand wordt vastgehouden. Met de data over het gebruik van de smartphone tijdens het autorijden wordt het mogelijk om het effect te meten van campagnes als MONO en geeft het inzicht in locaties waar de smartphone vaker wordt gebruikt in de auto.
• Inzicht in keren op provinciale wegen: Uit de FCD is ook te analyseren waar op (provinciale) wegen vaker wordt gekeerd en het geeft inzicht in het aantal voertuigen op een weg (intensiteiten). 
• Floating Bike Data: onderzoek en ontwikkeling van nieuwe data, zoals FBD, hebben als doel om van een grote groep fietsers bijvoorbeeld doorlopend locaties vast te leggen van risicovolle voorvallen en vallen met de fiets.

Het plan is om in de toekomst bovenstaande nieuwe data ook beschikbaar te stellen in de datavisualisatie-tool. 

Verkeersveiligheidsdoelen

Er zijn duidelijke doelen gesteld om het aantal verkeersslachtoffers terug te dringen. Voor 2050 is er de ambitie van nul verkeersdoden, die wordt onderschreven in het Strategisch Plan Verkeerveiligheid 2030 (Ministerie van IenW): “Het is een visie op een nieuwe aanpak. Een startpunt voor alle overheden en maatschappelijke partners om structureel aandacht te schenken aan verkeersveiligheid in landelijke, regionale en lokale uitvoeringsprogramma’s. Door het in kaart brengen van risico’s en vervolgens maatregelen te nemen om de grootste risico’s te verminderen wordt de verkeersveiligheid vergroot.” Naast deze visie is het doel om het aantal verkeersongevallen in 2030 met 50 procent te verminderen ten opzichte van 2019 (Tweede Kamer, motie Geurts). Het aantal door CBS geregistreerde verkeersdoden in 2022 was echter het hoogst sinds 2008 (CBS, 2023).

Meer weten?

Wilt u meer weten over hoe deze webtool u als gemeente of provincie kan helpen bij het verbeteren van de verkeersveiligheid, stuur dan een e-mail naar: dataverkeersveiligheid@anwb.nl of kijk voor meer informatie op: ANWB.nl/verkeer/veiligheid/data-verkeersveiligheid