Richtlijn voor menselijke positie in zelfrijdende auto’s

vrijdag 22 december 2017
timer 4 min
Hoe kunnen automatische voertuigen bijdragen aan veiliger en efficiënter verkeer zonder verlies aan menselijke verantwoordelijkheid? Dit is de hoofdvraag van een van de projecten binnen het NWO-programma Maatschappelijk Verantwoord Innoveren. Een breed interdisciplinair team van onderzoekers en praktijkpartijen doet er onderzoek naar.

Hoeveel taken kan een voertuig veilig van een bestuurder overnemen? En wie is er verantwoordelijk als het misgaat? Bart van Arem, hoogleraar Transport Modelling aan de TU Delft: ‘Ons onderzoek geeft richting aan een maatschappelijk verantwoorde transitie naar automatische voertuigen en ontwikkelt daar richtlijnen voor. De ontwikkeling van een theorie van ‘meaningful human control’ van automatische voertuigen staat daarbij centraal. Dit is een cruciaal begrip bij het ontwerp van autonome robots die functioneren in situaties met gevaar voor menselijk leven. Door het behoud van ‘meaningful human control’ kunnen mensen beter worden beschermd en worden mazen in de regelgeving voor verantwoordelijkheid vermeden. Er bestaat echter nog geen theorie die precies beschrijft wat ‘meaningful human control’ betekent voor automatische voertuigen en wat daar vervolgens uit voortkomt voor bijvoorbeeld fabrikanten en overheden. Daar brengen wij verandering in.’ 

 

Waardegedreven ontwerpen 

Het onderzoeksteam kent een bijzondere samenstelling. Mede-initiator is Marjan Hagenzieker, hoogleraar Traffic Safety aan de TU Delft, tevens werkzaam bij SWOV. Derde kracht achter het project is Filippo Santoni de Sio, techniekfilosoof aan de TU Delft. Hagenzieker: ‘Dat we als ingenieurs, gedragswetenschappers en filosofen samenwerken, is niet zo gek als je bedenkt dat we die theorie van ‘meaningful human control’ van automatische voertuigen volgens de methode van het waardegedreven-ontwerp gaan ontwikkelen. Waardegedreven ontwerpen betekent dat je in innovatieve processen – zoals de ontwikkeling van de zelfrijdende auto – onderzoekt welke maatschappelijke waarden relevant zijn voor dat proces en hoe je daar met je ontwerp op kunt inspelen. Wat vinden mensen belangrijk als het om automatisch rijden gaat? Onder andere natuurlijk de veiligheid, maar ook het idee dat je als individu invloed en verantwoordelijkheid blijft hebben. Wat betekent dit straks voor de rijopleiding en rijexamens? En een waarde als privacy speelt natuurlijk ook mee.’ De theorie van de onderzoekers zal ingaan op conceptuele, technische en sociaal-ethische waarden en wordt getoetst aan de hand van case studies voor ‘partial autonomy’ (de bestuurder moet blijven opletten) of ‘supervised autonomy’ (de bestuurder kan andere dingen doen). 

 

Innoveren met stakeholders 

Van Arem: ‘Waardegedreven ontwerpen en maatschappelijk verantwoord innoveren (MVI) betekent ook dat je als ontwerpers en onderzoekers steeds in dialoog bent met de stakeholders binnen het innovatieproces. Daarom hebben we ook een uitgebreid valorisatiepanel bij ons project, waarin niet alleen autofabrikanten zitten, maar ook het CBR, verzekeringsmaatschappijen en zelfs een advocatenkantoor.’ Op basis van de resultaten worden bouwstenen voor richtlijnen ontwikkeld, waarmee fabrikanten en aanbieders ‘meaningful human control’ kunnen vertalen in het technische ontwerp van automatische voertuigen. Overheden kunnen zich beter voorbereiden op regelgeving voor automatische voertuigen, die zowel innovatie als verantwoordelijkheid bevordert. Juristen en verzekeraars kunnen ‘meaningful human control’ vertalen in een raamwerk voor verantwoordelijkheid en verzekeringen. Publieke en private partners zijn nauw in het project betrokken bij de definitie van randvoorwaarden, de keuze van case studies en de vertaling van de onderzoeksresultaten naar stakeholders. 

Het consortium 

Het onderzoek wordt uitgevoerd en mede mogelijk gemaakt door de TU Delft, Toyota Motors Europe, Achmea, Royal HaskoningDHV, TRANSDEV Nederland, Langerak/van Roest Advocaten, ANWB, Connekt, Nationale-Nederlanden, CBR, SWOV, Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solution (AMS), RDW, RWS en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. 

Onderzoek binnen het NWO-onderzoeksprogramma Maatschappelijk Verantwoord Innoveren (MVI) brengt ethische en maatschappelijke aspecten van (technologische) innovaties in een vroeg stadium in kaart, zodat hiermee in het ontwerpproces rekening kan worden gehouden. Meer informatie op www.nwo-mvi.nl – ook over de conferentie MVI Connecting Practice op 19 januari 2018 in Utrecht, waar de betekenis van de MVI-benadering voor verschillende sectoren, waaronder mobiliteit, centraal staat. 

 
Auteur: Ymkje de Boer, NWO

mail_outline

Aanmelden voor de nieuwsbrief

Reactie plaatsen

Beperkte HTML

  • Toegelaten HTML-tags: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.
  • Lazy-loading is enabled for both <img> and <iframe> tags. If you want certain elements skip lazy-loading, add no-b-lazy class name.