Vernieuwd onderzoek naar mobiliteit van Nederlanders

In het vernieuwde onderzoek ‘Onderweg in Nederland’ brengt het CBS in kaart hoe inwoners van Nederland zich verplaatsen. Per 1 januari 2018 worden de cijfers op een nieuwe manier verzameld, tegen aanvaardbare kosten. Ook wordt internsief samengewerkt met opdrachtgever Rijkswaterstaat en het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid. De eerste resultaten worden in 2019 gepubliceerd.

Eind 2017 ondertekenden het CBS en opdrachtgever Rijkswaterstaat een nieuw contract waarin staat dat het CBS het onderzoek ‘Onderweg in Nederland’ de komende vier jaar gaat uitvoeren. ‘Onderweg in Nederland’ is het vervolg op het Onderzoek ‘Verplaatsingen in Nederland’ dat van 2010 tot en met 2017 door het CBS is uitgevoerd.

Data verzamelen

Voor dit onderzoek houdt een selectie van inwoners in Nederland bij hoe ze zich gedurende een dag verplaatsen: naar het werk, om boodschappen te doen, maar ook bijvoorbeeld om de hond uit te laten. Op deze manier worden elk jaar ongeveer 45.000 dagboekjes verzameld. Rijkswaterstaat en het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (beide onderdeel van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat) gebruiken die gegevens onder meer om te bekijken hoe zwaar het wegennet belast wordt en hoe de mobiliteit van mensen zich in de loop van de tijd ontwikkelt.

Ook andere organisaties maken gebruik van de beschikbare data. Universiteiten gebruiken die voor eigen onderzoeken en  provincies en gemeentes benutten de informatie als basis voor het beleid op het gebied van verkeer en vervoer.

Kwalitatief betere cijfers

In de nieuwe vragenlijst vullen respondenten in welke locaties zij hebben bezocht. En bij elke locatie krijgen zij een aantal vragen. Tot nu toe moesten respondenten al hun verplaatsingen chronologisch opgeven. Mol: ‘Het blijkt dat respondenten bij de nieuwe manier van vragen minder vaak verplaatsingen vergeten. De lay-out is verbeterd en mede dankzij de inzet van GoogleMaps voeren respondenten de antwoorden ook gemakkelijker in. Het CBS gebruikt nu ook gegevens uit registers over bijvoorbeeld het bezit van voertuigen of een rijbewijs. Daardoor zijn de vragenlijsten korter en prettiger in te vullen en leveren zij kwalitatief betere cijfers op.’

Digitaliseringsslag

Ook de manier waarop het CBS de data verzamelt, is veranderd. Vanaf volgend jaar worden de vragenlijsten alleen nog via internet afgenomen. Remko Smit, adviseur bij Rijkswaterstaat: ‘Wij baseren onze modellen voor het verkeer in Nederland onder andere op de waarnemingen van het CBS. Door de opzet te veranderen kunnen we de kosten van het verzamelen en verwerken van de data omlaag brengen. Dat is nodig om het onderzoek ook op lange termijn te kunnen blijven uitvoeren.’

Verbetertraject

Rijkswaterstaat en het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid waren vanaf het begin betrokken bij het verandertraject, dat ruim twee jaar duurde. Jan van der Waard, werkzaam bij het KiM, vormt samen met Martine Mol en Remko Smit het kernteam voor de vernieuwing: ‘We adviseren het CBS bij het onderzoek, omdat we goed weten wat we nodig hebben om het beleid in de komende jaren te ondersteunen. Het verbetertraject moest leiden tot een vermindering van de kosten met behoud van kwaliteit. Dat is in goede onderlinge samenwerking gelukt. Daarom hebben we in het nieuwe contract opgenomen dat we blijven vernieuwen!’.