Van Smart City naar gezonde leefomgeving

“Lessons learned and lessons to learn”, stonden centraal op de eerste Smart City Update op 7 maart in pilotstad Rijswijk, aldus voorzitter Hans Nouwens. Samen met Maarten Fleerakkers startte hij het Programma Nationaal Smart City Living Lab, waaraan zeven pilotgemeenten zijn verbonden. Tijdens deze eerste ‘Update’ gaven zeven pilotsteden een inkijkje in de pilots en werden vier masterclasses aangeboden.

Burgemeester Michel Bezuijen van de gemeente Rijswijk verklaarde waarom zijn stad zich aanmeldde als pilotstad Smart City. “Het kwam voort uit een imago-onderzoek naar ‘wat voor stad zijn we?’ en ‘wat voor stad willen we zijn?’ Tussen Delft - “waar ze van alles uitvinden” - en Den Haag - “Waar ze er regeltjes voor maken” - ligt Rijswijk, waar we “toepassen wat in Delft wordt bedacht.” Dit imago van ‘stad van innovatieve toepassingen’ wil Rijswijk versterken en de kans om mee te doen als pilotstad Smart Cities lag dan ook voor de hand”.

 

De zeven pilotgemeenten zijn, naast Rijswijk (focus op woonwijk): Zoetermeer (recreatiegebied), Helmond (verkeersgebied), Breda (evenementengebied), Veldhoven (winkelgebied), Leidschendam-Voorburg (Mixed-area) en Dordrecht (industriegebied).

 

Sensorhotels

Deze zeven gemeenten zetten sensoren in die (standaard) luchtkwaliteit en geluid meten, maar zoals Nouwens toevoegt: “Het zijn eigenlijk sensorhotels, je kunt van alles meten in deze sensorkasten. Deze sensordata geven een hyperlokaal inzicht in de aard en omvang van stedelijke problemen en bieden daarmee een handvat voor oplossingen.

 

Regie

Bij alle zeven gemeenten zijn de sensoren nog te kort ‘aan het werk’ om echte resultaten te geven, maar de eerste reacties geven al wel aan dat het toewerken naar een ‘smart city’ veel meer betekent dan het ophangen van sensoren. Zo kunnen de meetresultaten voor gemeenten confronterend zijn en vergt het vooraf de nodige expertise en organisatie binnen gemeenten om een goede follow-up te geven aan de meetresultaten.

 

Want wie gaat er eigenlijk over het thema Smart City binnen een gemeente? Is dat de dienst Volksgezondheid, Ruimtelijke Ordening, Verkeer en Vervoer? Deze vraagstukken bleken uit de eerste ervaringen van de pilotsteden. Nouwens en Fleerakkers treden op als regisseurs voor de smart-city-ontwikkeling.

 

Smart City Academy

Naast de uitwisseling van eerste Smart City-ervaringen werden deze dag in twee rondes vier masterclasses aangeboden. Hierin benadrukte Iemke Idsingh van de Smart City Academy het belang van het volgen van een lesprogramma: “Collectief weten we heel veel, maar nu moeten we deze kennis zien te mobiliseren en elkaar weten te vinden, waar het nu nog gefragmenteerd en geïsoleerd is.” 

 

Juridische aspecten

Daan Corver en Louisa Engels, jurist en advocaat bij Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn, legden in drie kwartier uit welke juridische aspecten er aan de ontwikkeling en implementatie van een Smart City zitten. Het juridisch vakgebied raakt de complexe karakteristieken van een Smart City op vele vlakken, is hun waarschuwing. Denk aan: aanbestedingsrecht, subsidie, staatssteun, privacy, intellectueel eigendom, omgevingsrecht, bouwrecht en energierecht.

 

Burgerparticipatie en dataverzameling

Linda Carton van de Radboud Universiteit in Nijmegen deed verslag van het Nijmegen Smart Emission Project, waar betrokken burgers sensoren aan hun huis bevestigden om geluid en luchtkwaliteit te meten. Dit NWO-onderzoeksproject had de focus op de burgerparticipatie in dataverzameling en heeft geresulteerd in goede samenwerking tussen burgers en de gemeente, maar ook tussen burgers onderling. Tevens ligt dit project aan de basis van het programma.

 

Zin en onzin van sensoren

Joost Wesseling van het RIVM ging dieper in op de complexiteit van sensoren op zich en het beoordelen van de meetresultaten. “Het principe: één ei is geen ei, geldt ook voor sensoren”, benadrukt hij. De door sensoren verzamelde data wordt pas betrouwbaar als je er heel veel hebt. Het onttrekken van zinvolle informatie uit ‘de eerste generaties  publieke sensoren’ wordt op dit moment door het RIVM getest. RIVM heeft de ambitie om de eigen ‘dure’ meetmethoden aan te vullen met meerdere sensorbronnen om zo de betrouwbaarheid van de modellen te verhogen en fijnmaziger te kunnen meten.

 

Mensen

Burgemeester Michel Bezuijen stelde aan het eind van de dag dat Smart City - hoe technisch ook - altijd iets van mensen blijft. Een tweede conclusie was dat Smart City geen doel op zich is, maar een middel om de leefbaarheid in steden te verbeteren.

  

Meer informatie

Op de website Smart City Update vindt u de presentaties van deze dag en een filmpje met een impressie van de sfeer tijdens deze eerste Smart City Update.