Spijtmodel biedt nieuwe inzichten keuzegedrag

Mogelijke spijt achteraf bepaalt de keuzes die mensen maken. Op basis van die aanname ontwikkelde Caspar Chorus, technisch-bestuurskundige van de TU Delft, een econometrisch model dat keuzegedrag voorspelt. Dit spijtmodel blijkt regelmatig betrouwbaarder dan het gebruikelijke nutsmodel, ook in de verkeerskunde.

Spijtmodel steeds groter draagvlak

Chorus ontwikkelde zijn spijtmodel een jaar geleden, mede dankzij steun van Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Inmiddels heeft het naam gemaakt. Sinds kort is het onderdeel van een van ’s werelds meest gebruikte econometrische softwarepakketten. Met dit pakket brengen bijvoorbeeld marketingbureaus in kaart hoe consumenten zich gedragen. Maar ook in de verkeerskunde maakt het opgang. Chorus, bij de TU Delft werkzaam bij de vakgroep transport en logistiek, heeft gesprekken met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en met het Planbureau voor de Leefomgeving. Het onderwerp zijn de mogelijke toepassingen in onderzoek naar bijvoorbeeld duurzame auto’s.

Spijtmodel versus nutsmodel

Het model van Chorus gaat ervan uit dat mensen bij het nemen van beslissingen het gevoel van spijt achteraf proberen te minimaliseren. Zijn model blijkt regelmatig betrouwbaarder dan het nutsmodel. Het nutsmodel gaat ervan uit dat mensen keuzes maken op grond van de afweging: wat levert het meeste nut op? Chorus: ‘Mensen kiezen heel vaak de middenopties, het compromis. Dat doen ze vaker dan de keuze voor opties met extreme kenmerken. Dat komt in dit spijtmodel heel goed naar voren.’

Verkeerskundige toepassing

Ook voor verkeersonderwerpen bewijst het zijn waarde. Het model is in Australië gebruikt om in kaart te brengen voor welk type duurzame auto consumenten de voorkeur hebben. Chorus heeft het model zelf gebruikt om mobiliteitsgedrag te voorspellen zoals routekeuze en keuze tussen auto en openbaar vervoer.

Gesubsidieerd onderzoek

Chorus heeft zijn onderzoek uitgevoerd met een Veni-subsidie van NWO. De Veni-subsidie van 250.000 euro is bedoeld voor recent gepromoveerde wetenschappers en geldt als een van de meest prestigieuze subsidies voor jonge, talentvolle onderzoekers. Chorus promoveerde in 2007 cum laude op een model dat de invloed van reisinformatie op reizigersgedrag nauwkeurig voorspelt.

 
Auteur: Eveline Korving