Snorfietser naar de rijbaan onder voorwaarden

Begin oktober kwam de langverwachte dieptestudie van de SWOV uit over snorfietsongevallen op het fietspad. Dit genuanceerde rapport leidde tot heel verschillende berichten. Trouw kopte 'Waarom de snorfiets op de rijbaan een slecht idee is'. En op de site van het Fietsberaad was te lezen dat de SWOV de snorfiets wil afschaffen. Een interview Peter van der Knaap, directeur SWOV

Is snorfiets op de rijbaan (SOR) een slecht idee? Eerder rekende de SWOV voor Amsterdam uit dat het verkeersslachtoffers zou schelen.

"Ons onderzoek ging over de vraag: hoe ontstaan ongevallen met snorfietsen op fietspaden en hoe zijn ze te voorkomen? We hebben 36 ongevallen diepgaand geanalyseerd. Het rapport besteedt ook aandacht aan de ongevallen die je zou kunnen voorkomen als je de snorfiets verhuist naar de rijbaan. We noemen dat zelfs als kansrijke maatregel, maar zeggen erbij: mits de snelheidslimiet daar 30 km/uur is. Volgens de huidige wet- en regelgeving geldt er geen helmplicht en mag de snorfiets immers maar 25 km/uur. Dat levert een ongewenst snelheidsverschil op wegen waar auto’s 50 km/uur mogen. Trouw heeft daar de kop aan ontleend."

"Of SOR een slecht idee is? Niet per se dus. Het klopt dat wij eerder voor Amsterdam een berekening hebben opgesteld op basis van de maatregel ‘Bromfiets op de rijbaan’, oftewel BOR. De conclusie was dat dit per saldo tot een jaarlijkse reductie van 261 slachtoffers zou kunnen leiden. En dat is positief. Maar je moet bedenken dat dat vooral te maken heeft met de verwachting dat veel mensen bij SOR zouden gaan kiezen voor een ander en veiliger vervoermiddel. We hebben toen ook aangegeven dat – net als bij BOR – het voor invoering van de maatregelen goed zou zijn om op basis van proeven ervaring op te doen met de effecten van de verplaatsing en deze zorgvuldig te monitoren en te analyseren."

Volgens de site van het Fietsberaad wilt u de snorfiets afschaffen. Klopt dat?

"Zo zie je maar weer dat een genuanceerd rapport tot verschillende berichten leidt. SWOV heeft het afschaffen niet voorgesteld. Dat is ook niet aan ons. Voor veel mensen is de snorscooter een handig vervoermiddel. Maar ik kan me de vraag goed voorstellen. Uit ons diepteonderzoek blijkt namelijk dat snorfietsers bij ongevallen relatief vaak hoofdletsel oplopen. Een helm had de ernst van dat letsel kunnen beperken en we adviseren dan ook om een algemene helmplicht in te stellen voor zowel berijders als passagiers."

"Snelheidsmetingen laten daarnaast keer op keer zien dat de gemiddelde snelheid van snorfietsen en –scooters tussen de 30 en 34 km/uur ligt. Ik leid daaruit af dat de voorkeurssnelheid van veel berijders hoger ligt dan de wettelijk toegestane limiet van 25 km/uur. Structureel. Het verhogen van de wettelijke limiet voor de snorfiets is een van de manieren om bij verplaatsing naar de rijbaan de snelheidsverschillen te verkleinen. In combinatie met de helmplicht zou deze laatste optie neerkomen op het de facto opheffen van de snorfiets. Daar moet je eerlijk over zijn. Ik denk dat het goed zou zijn als de discussie gevoerd gaat worden." 

Is de conclusie van de dieptestudie de snorfiets kan alleen naar de rijbaan als daar een 30 km-regime is? Gaat dat dan niet in tegen het huidige voorstel van de minister?

"Ik realiseer me terdege dat de meeste snorscooters harder kunnen rijden en dat ook doen. Terwijl het allebei niet mag. Waar wij voor waarschuwen zijn de gevolgen voor de snorfietser die zich wel aan de regels houdt. Je mag ervan uitgaan dat het snelheidsverschil tussen auto’s en snorfietsen die 25 km/uur rijden op 50km-wegen groot is. Dat is niet wenselijk."

"Mocht een gemeente toch ook op 50 km/u-wegen SOR willen toepassen, dan moet je goed kijken dat de veiligheid niet in het geding komt. Dat is ook precies wat de minister voorschrijft: de veiligheid van de snorfietser moet gewaarborgd blijven. Een voor de hand liggende manier waarop dat kan is het verlagen van de weglimiet naar 30 km/uur. Als je dat niet wilt of kunt doen, bijvoorbeeld uit het oogpunt van doorstroming, dat zou je alternatieve routes kunnen aanbieden. Of op bepaalde locaties toch het fietspad open kunnen laten, bijvoorbeeld als het een belangrijke verkeersader betreft." 

Zijn snorfietsers een gevaar voor fietsers of zijn ze alleen irritant?

"Er zijn mensen -maar ook onderzoekers- die wijzen op de nadelen van snorfietsen en snorscooters. Ik denk dan aan de uitstoot van fijnstof, het geluid en de overlast die samenhangt met de drukte op fietspaden."

"We weten dat het in de grote steden in ons land op sommige plaatsen en momenten te druk is voor de breedte van het fietspad. We weten ook dat het aantal snorfietsen is toegenomen van iets meer dan 300.000 in 2007 naar bijna 700.000 dit jaar. En dat aantal groeit door. Als je dan ook weet dat die scooters gemiddeld harder rijden dan 30 km/uur, dan is het een feit dat de snelheidsverschillen op het fietspad toenemen en daarmee het aantal inhaalmanoeuvres. Ik kan me voorstellen dat dat tot irritaties leidt en tot een gevoel van onveiligheid. Ook bij de snorscooteraars zelf trouwens.

Grotere snelheidsverschillen betekenen ook op het fietspad inherent meer risico. Dat geldt met name voor kinderen en ouderen, die vaak langzamer fietsen. Van de 36 door ons onderzochte ongevallen waren er 11 met langzaam verkeer en dat waren logischerwijs vooral fietsers. Daar staat tegenover dat tot op heden betrouwbare cijfers over fiets-snorfiets ongevallen in ons land ontbreken."

Het huidige voorstel van de minister maakt maatwerk per gemeente mogelijk. Is dat de juiste weg?

"Zoals ik aangaf moet je goed kijken dat de veiligheid niet in het geding komt. Het is heel goed dat in het voorstel een helmplicht is opgenomen. Maar dan nog ontkom je bij de huidige wetgeving niet aan maatwerk om de veiligheid van de snorfietser die 25 rijdt – en soms ook niet harder kan – te waarborgen. Amsterdam heeft SWOV nu uitgenodigd om te verplaatsing van de snorfietser naar de rijbaan te beoordelen. Daar gaan wij graag op in. Daarbij vinden wij het van belang dat het maatwerk goed is. Op basis van de ervaringen in Amsterdam en elders kan dan geëvalueerd worden of maatwerk ook voor de toekomst een oplossing is."

Uit de dieptestudie blijkt dat drukte geen grote rol lijkt te spelen bij 'het ontstaan van ongelukken met snorfietsen'. Terwijl bij de klachten over de snorfiets in Amsterdam juist de drukte een rol lijkt te spelen.

"In Amsterdam maar ook in andere historische steden zijn de mogelijkheden om wegen en fietspaden te verbreden nu eenmaal beperkt. Vooral in Amsterdam ervaren mensen drukte en overlast en dat kan ik me goed voor te stellen. Op bepaalde momenten en locaties ìs het objectief bezien ook te druk als je naar de richtlijnen kijkt. De verwachting is dat de hoeveelheid verkeer in de toekomst nog zal toenemen.

Tegelijkertijd kunnen wij op basis van ons diepteonderzoek niet concluderen dat drukte bij die ongevallen de grootste rol speelde. We zien 14 ongevalsfactoren en te smalle fietsvoorzieningen zitten daar zeker bij. Maar veel heeft te maken met de kwaliteit van de infrastructuur, het gedrag van berijders – denk aan snelheid – of gebrekkig zicht, bijvoorbeeld op kruispunten."

Wat zou u onze lezers willen meegeven in dit dossier?

"Ik zou zeggen: lees ons onderzoek. Bedenk vervolgens welke problemen vooral in uw gemeente spelen en welke van de aanbevolen maatregelen u kunt nemen om de meest voorkomende ongevallen te voorkomen. En als u een snorfiets heeft: draag een helm."

 
Auteur: Karin Broer